Φεστιβάλ Βιβλίου: 30 χρόνια ραντεβού στη βροχή
Τρίτη 14 Ιουνίου 2011
Το απόγευμα της Παρασκευής 3 Ιουνίου έπιασε ένα ασυνήθιστης σφοδρότητας μπουρίνι στη Θεσσαλονίκη. Κανείς δεν εξεπλάγη. Ήταν η ημέρα έναρξης του φετινού Φεστιβάλ Βιβλίου, άρα η επιβεβαίωση της μεταφυσικής σχέσης του με τον αέρα και την μπόρα.
Της Χριστίνας Ταχιάου
Προχθές Κυριακή, γύρω στις 8, άρχισε να βρέχει με μεγάλη ένταση. Ο κόσμος, είτε με ομπρέλες είτε χωρίς ομπρέλες, δεν πτοήθηκε καθόλου. Συνέχισε το σουλάτσο του μπροστά στα περίπτερα. «Μπόρα είναι, θα περάσει. Η μπόρα της οικονομίας πώς θα γίνει να περάσει!», μας είπε ένα ζευγάρι, που έψαχνε ένα βιβλίο για την οικονομική κρίση. «Εδώ έχει τα πάντα, κάτι θα βρούμε να αγοράσουμε, να διαβάσουμε τι φταίει για την ελληνική κρίση. Θα πάμε και στην πορεία με τους υπόλοιπους. Δύο σε ένα, και αγανακτισμένοι και βιβλιόφιλοι!».
Η οικονομική κρίση έχει φέρει περισσότερο κόσμο στην παραλία. Ελλείψει χρημάτων για έξοδο, που κοστίζει, είναι πάρα πολλοί εκείνοι που επιλέγουν να περπατήσουν στην παραλία και να χαζέψουν τα βιβλία. Όλες οι εκτιμήσεις συγκλίνουν στο ότι η φετινή προσέλευση είναι πολύ αυξημένη. Ακόμη και στο τριήμερο που πέρασε, παρά την έξοδο των Θεσσαλονικέων λόγω της αργίας του Αγίου Πνεύματος, το Φεστιβάλ δέχτηκε πάρα πολλούς επισκέπτες. Ο τζίρος από την άλλη δεν έχει αυξηθεί, καθώς η κρίση δεν αφήνει περιθώρια για πολλά έξοδα. Ακόμη και τα παιδικά βιβλία, που παραδοσιακά είχαν πολύ αυξημένες πωλήσεις στο Φεστιβάλ, έχουν κάμψη.
«Ο κόσμος ξέρει ότι θα είμαστε ανοιχτά, ότι θα μας βρει εδώ ό,τι και να γίνει, όσο κι αν βρέχει», λέει ο πρόεδρος του Συνδέσμου Εκδοτών Βόρειας Ελλάδας Μπάμπης Μπαρμπουνάκης. «Ψυχή» του Φεστιβάλ Βιβλίου, ο κ. Μπαρμπουνάκης έχει ζήσει όλα τα μπουρίνια αλλά και όλες τις καλές στιγμές. «Την Κυριακή 5 Ιουνίου ζήσαμε μια ξεχωριστή μέρα. Ήταν η παγκόσμια ημέρα περιβάλλοντος και ο δήμος Θεσσαλονίκης είχε μία ωραία εκδήλωση. Έδινε φυτά στον κόσμο και υπήρχε πολύ ωραίο κλίμα. Εμείς πάλι πουλούσαμε βιβλία για το περιβάλλον σε πολύ μειωμένες τιμές. Πέρασαν πολλές χιλιάδες κόσμου».
Μειωμένες πωλήσεις
Από έρευνες του Συνδέσμου Εκδοτών φαίνεται ότι ένα ποσοστό της τάξης του 20% έρχεται από άλλες περιοχές της Βόρειας Ελλάδας. «Ιδίως το περασμένο τριήμερο είχαμε κόσμο από Σέρρες, Κατερίνη, Κιλκίς, Βέροια, από διάφορα σημεία. Η προσέλευση είναι αυξημένη γενικά φέτος. Όμως ο τζίρος είναι μειωμένος κατά 15%-20% σε σχέση με πέρυσι. Το βιβλίο πάντως σε γενικές γραμμές αντέχει στην κρίση».
Ο Σταύρος Φωτάκης, εργαζόμενος στον εκδοτικό οίκο «Ζήτη», που εδρεύει στη Θεσσαλονίκη, βρίσκεται στο χώρο του Φεστιβάλ σε κάθε διοργάνωση τα τελευταία δέκα χρόνια. «Φέτος έχει όντως πολύ κόσμο, αλλά είναι πολύ πεσμένες οι πωλήσεις. Ο κόσμος κάνει οικονομία, δεν αγοράζει ούτε καν παιδικά βιβλία, που παλιά δεν θα το σκεφτόταν».
Το βιβλίο εξελίσσεται
Φέτος 150 περίπτερα φιλοξενούν 300 εκδότες, όσους και πέρυσι. Συνολικά οι τίτλοι που μπορεί να βρει κάποιος στο 30ό Φεστιβάλ Βιβλίου αγγίζουν τους 40.000. «Η ετήσια βιβλιοπαραγωγή είναι 10.000 τίτλοι!», τονίζει ο κ. Μπαρμπουνάκης. «Βέβαια μπορεί να είναι πολύ αυξημένος ο αριθμός των τίτλων, όμως έχει μειωθεί το τιράζ. Κάποτε κάθε έκδοση έβγαινε σε 3.000 αντίτυπα, τώρα έχει πέσει στα 1.000. Γι’ αυτό βλέπουμε στα εξώφυλλα των βιβλίων να γράφει ‘δεύτερη χιλιάδα, πέμπτη χιλιάδα’ κ.λπ.».
Παρά τον παραδοσιακό χαρακτήρα του το Φεστιβάλ Βιβλίου δεν μένει αμέτοχο στις εξελίξεις: «Την περασμένη εβδομάδα είχαμε μία εκδήλωση για το audio book. Μαζί με το ηλεκτρονικό βιβλίο είναι η νέα τάση. Αν και δεν έχουμε εκθέτες από αυτούς τους χώρους, είναι καλό να κάνουμε σχετικές εκδηλώσεις, γιατί πρέπει να είμαστε κοντά στις εξελίξεις».
Φεστιβάλ με «ΕΚΜΕΚ»
Η εκδήλωση αυτή δεν είναι η μοναδική του Φεστιβάλ Βιβλίου. Δεκάδες εκδηλώσεις, μικρές και μεγάλες, εντός και εκτός του χώρου πλαισιώνουν την έκθεση. «Φέτος δεν είχαμε μόνο λογοτεχνικές εκδηλώσεις, αλλά επεκταθήκαμε σε πάρα πολλούς τομείς στο πλαίσιο και του Πολιτιστικού Μαΐου. Έχουμε πολλές και καλές εκδηλώσεις. Σε συνεργασία με το Φεστιβάλ Κινηματογράφου είχαμε αφιέρωμα στον Ζυλ Ντασσέν. Κάναμε αφιέρωμα στον Τένεσι Ουίλιαμς, έχουμε πολλές μουσικές εκδηλώσεις, χορό, ποιητές με μάσκες, διάφορα χάπενιγκ. Ήταν εντυπωσιακή η απήχηση που είχε το συγκρότημα ‘ΕΚΜΕΚ’ το περασμένο Σάββατο. Ήταν καταπληκτική η συναυλία τους!».
Απ’ ό,τι φαίνεται, και για τους «ΕΚΜΕΚ» το Φεστιβάλ Βιβλίου είναι κάτι το ξεχωριστό, γι’ αυτό και είχαν γράψει στη σελίδα τους στο Facebook: «Απόψε οι ‘ΕΚΜΕΚ’, αφού απολαύσουν μια βόλτα στην υπέροχη έκθεση βιβλίου, θα παίξουν ζωντανά στη Μικρή Εξέδρα».
Η πόλη αγαπά το Φεστιβάλ και το δείχνει κάθε χρόνο και σε κάθε ευκαιρία, ενώ ο κ. Μπαρμπουνάκης κάνει λόγο και για τη βοήθεια από το δήμο Θεσσαλονίκης. «Από όλες τις αντιδημαρχίες έχουμε βοήθεια, από το περιβάλλον, την καθαριότητα, το αρχιτεκτονικό που μας δίνει την εξέδρα… Ο δήμος ήταν πάντα κοντά μας. Τα πρώτα εγκαίνια είχαν γίνει από τον αείμνηστο Θανάση Γιαννούση το 1982. Όλη η πόλη θεωρεί το φεστιβάλ κάτι δικό της».
Το 1982 λοιπόν ήταν η πρώτη χρονιά του Φεστιβάλ και η πρώτη επαφή με τα μπουρίνια. «Ήταν ένα σοκ. Από το μπουρίνι είχαν πέσει όλα τα βιβλία στη θάλασσα. Μετά οργανωθήκαμε. Μάλιστα μέχρι πριν από λίγα χρόνια το Φεστιβάλ γινόταν το Μάιο που είχε μπουρίνια. Μόλις μεταφέραμε το Φεστιβάλ Ιούνιο, μεταφέρθηκαν και τα μπουρίνια τον Ιούνιο!».
Για τα «30 χρόνια μπουρίνια» το Φεστιβάλ Βιβλίου καλεί τους φίλους του να συνθέσουν ευφυολογήματα ή ιστοριούλες ή φράσεις με θέμα «Το Φεστιβάλ και η βροχή». Οι συμμετοχές θα συμπεριληφθούν σε ανθολόγιο που θα εκδοθεί μετά τη λήξη του Φεστιβάλ.
Τα ευπώλητα
Φέτος, παρ’ όλο που η εποχή σηκώνει πολιτική, οικονομία, αμφισβητήσεις και θεωρίες, η λογοτεχνία εξακολουθεί να κρατά τα σκήπτρα. «Οι εκδόσεις ‘Ψυχογιός’ έφεραν στο περίπτερο πριν από λίγες ημέρες τη Λένα Μαντά κι έγινε χαμός από κόσμο. Πρέπει να πουλήθηκαν περίπου 300 αντίτυπα του τελευταίου της βιβλίου μέσα σε δύο ώρες! Η λογοτεχνία εξακολουθεί να είναι το best seller του Φεστιβάλ».
Τα προηγούμενα χρόνια με τη λήξη του Φεστιβάλ τα περίπτερα έμεναν στη θέση τους και φιλοξενούσαν πολιτιστικούς συλλόγους σε μία διοργάνωση της νομαρχίας Θεσσαλονίκης. «Φέτος μας ζητήθηκε από την περιφέρεια να αφήσουμε κάποια σταντ, για να γίνει ένα πενθήμερο παρουσίασης των εθελοντών της Υπηρεσίας Πολιτικής Προστασίας».
Μελίνα Μερκούρη κι ένα τσιγάρο-τράκα
Στα 30 χρόνια τη διοργάνωση έχουν επισκεφτεί πάρα πολλοί συγγραφείς και λογοτέχνες, για να έρθουν σε επαφή με το κοινό τους. Ο Ντίνος Χριστιανόπουλος με τις εκδόσεις της «Διαγωνίου» συμμετείχε στο Φεστιβάλ, ενώ στη λίστα των επισκεπτών περιλαμβάνονται οι Βασίλης Βασιλικός, Χρήστος Γιανναράς, Γιώργος Μανιώτης, Αντώνης Σουρούνης, Βασίλης Ραφαηλίδης, Μαλβίνα Κάραλη, Γιώργος Χρονίας, Βασίλης Αλεξάκης, Κώστας Ζουράρις, Βασίλης Καβαθάς, Αντώνης Σαμαράκης, Φρέντυ Γερμανός.
Ξεχωριστή για τον Μπάμπη Μπαρμπουνάκη ήταν η παρουσία της Μελίνας Μερκούρη, η οποία στήριζε το Φεστιβάλ από την πρώτη του διοργάνωση. «Θυμάμαι μια χρονιά τη Μελίνα να κηρύσσει την έναρξη κι από κάτω να βρίσκεται μια ομάδα νεαρών που τη γιούχαρε. Κατέβηκε από την εξέδρα, τους πλησίασε και τους ζήτησε ένα τσιγάρο. Της έδωσαν και αμέσως άρχισαν τη συζήτηση. Φυσικά τους αφόπλισε με τον τρόπο της. Το τσιγάρο ήταν το μέσο, για να σπάσει τον πάγο. Έτσι έκανε πάντα η Μελίνα, ήξερε πώς να φερθεί σε μία δύσκολη στιγμή. Επεδίωκε την επαφή με τον κόσμο, ποτέ δεν κρυβόταν».
Μία άλλη ξεχωριστή στιγμή που θυμάται ο κ. Μπαρμπουνάκης ήταν η επίσκεψη του Βασίλη Βασιλικού, για να συναντήσει τους αναγνώστες του και να υπογράψει βιβλία. «Ήταν σε κάποιο από τα πρώτα Φεστιβάλ. Ο Βασίλης Βασιλικός καθόταν επί ώρες και συζητούσε κάτω από το φεγγάρι με τον κόσμο. Πρέπει να είχε κάπου 2.000 άτομα η εκδήλωση. Ήταν από τις πιο επιτυχημένες».
Αφιερωμένο σε Παπαδιαμάντη και Βάρναλη
Το 30ό Φεστιβάλ Βιβλίου είναι αφιερωμένο στον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη και τον Κώστα Βάρναλη. Ο Σύνδεσμος Εκδοτών διοργανώνει και τον Πνευματικό Μάιο, που φέτος είναι αφιερωμένος στον Ζυλ Ντασσέν, τη Ζακλίν ντε Ρομιγί και τον Τένεσι Ουίλιαμς. Συνδιοργανωτές στο 30ό Φεστιβάλ Βιβλίου είναι ο Σύνδεσμος Εκδοτών Βορείου Ελλάδος και το Κέντρο Πολιτισμού και Βιβλίου Νοτιοανατολικής Ευρώπης σε συνεργασία με το δήμο Θεσσαλονίκης, υπό την αιγίδα του υπουργείου Πολιτισμού.
Το Φεστιβάλ Βιβλίου φέτος έχει σελίδα στο Facebook και δικό του blog. Επίσης υπάρχουν εθελοντές και φίλοι, οι οποίοι θέλουν με κάποιον τρόπο να βοηθήσουν στη διοργάνωση. Διαχειριστής των σελίδων είναι ο Κείμης Κρυωνάς, εθελοντής.
Η προθεσμία συμμετοχής του κοινού με ευφυολογήματα, ανέκδοτα και φράσεις σχετικά με το Φεστιβάλ και τη βροχή λήγει την Κυριακή, ημερομηνία λήξης και της 30ής διοργάνωσης.
