ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΕΩΝ ΠΟΛΙΣ ΤΕΥΧΟΣ 46

Με κεντρικά θέματα μια προσωπογραφία του ποιητή και ζωγράφου Ίσαρη, τον κόσμο του καπνού στη μεταπολεμική Θεσσαλονίκη, την ιστορία της Βίλας Καπαντζή και την τέταρτη -και τελευταία- εικονική έκθεση τέχνης ανοίγει το νέο τεύχος του ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚέΩΝ ΠόΛΙΣ, που κυκλοφορεί την Τετάρτη 4 Δεκεμβρίου 2013. Στις σελίδες του φιλοξενούνται ακόμη κείμενα που αφορούν στη λογοτεχνία, τις εικαστικές τέχνες, την αρχιτεκτονική, το θέατρο, τη μουσική, τον κινηματογράφο και την ιστορία της Θεσσαλονίκης.

Έργο εξωφύλλου

Λένα Αθανασοπούλου, Το Σύννεφο, 2013, βίντεο στιγμιότυπο 

Η Λένα Αθανασοπούλου δουλεύει με κολάζ, βίντεο και φωτογραφία. Στη δουλειά της εξερευνά τις έννοιες της μνήμης, της ιστορίας, της γυναικείας ταυτότητας, του κενού, της αναπαράστασης, του απαγορευμένου, του κρυφού. Έργα της βρίσκονται στις συλλογές του Μακεδονικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης, 

Θεσσαλονίκης Ιστοριογραφία

Ο καθηγητής Πολιτικής Ιστορίας Γιώργος Αναστασιάδης αφηγείται την ιστορία της Θεσσαλονίκης στα χρόνια του δεύτερου παγκοσμίου πολέμου μέσα από τις λογοτεχνικές αναφορές των Γ. Βαφόπουλου, Κ. Τσίζεκ, Γ. Ιωάννου, Ντ. Χριστιανόπουλου, Λ. Ζησιάδη και άλλων.

Εν Θεσσαλονίκη

Η αρχαιολόγος Βικτώρια Αλλαμανή αφηγείται την ιστορία του καπνού στη μεταπολεμική Θεσσαλονίκη και ερευνά τον κοινωνικό ρόλο της καπνικής επιχειρηματικότητας στην πόλη, ο αρχιτέκτονας και διευθυντής του Πολιτιστικού Κέντρου Θεσσαλονίκης του ΜΙΕΤ Γιάννης Επαμεινώνδας αφηγείται την ιστορία του εμβληματικού κτιρίου που στεγάζει σήμερα το Πολιτιστικό ίδρυμα του Μορφωτικού Ιδρύματος Εθνικής Τραπέζης, τη Βίλα Καπαντζή, 

Ο αρχιτέκτονας Αρις Γεωργίου ανακινεί τους μηχανισμούς της νοσταλγίας και γράφει για τη Στοά Χιρς, ενώ ο δημιουργός της διαδικτυακής σελίδας "Άγνωστη Θεσσαλονίκη" Κείμης Κρυωνάς, γράφει το κτίριο της Σχολής Τυφλών, το αρχοντικό στην υπηρεσία της κοινωνίας.

Τέχνες και Μέσα Επικοινωνίας

H ιστορικός της τέχνης Ευθυμία Γεωργιάδου-Κούντουρα προσεγγίζει το σημαντικό καλλιτεχνικό έργο και την προσωπικότητα του ζωγράφου, ποιητή, πεζογράφου, μεταφραστή, αρχιτέκτονα και φωτογράφου Ίσαρη.

Στην ενότητα εικαστικών με τίτλο 'Εικονικές Εκθέσεις' η ιστορικός τέχνης Αρετή Λεοπούλου ζήτησε από τέσσερις νέους επιμελητές που ζουν και εργάζονται στην πόλη να επιμεληθούν τέσσερις εικονικές εκθέσεις με λέξη-κλειδί τη Θεσσαλονίκη και να τις παρουσιάσουν στα τέσσερα τεύχη του ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚέΩΝ ΠόΛΙΣ για το 2013. Στο τρέχον τεύχος, η ιστορικός τέχνης και επιμελήτρια του Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης Άννα Μυκονιάτη επιμελείται την τέταρτη -και τελευταία- εικονική έκθεση που φέρει τον τίτλο 'Η τρομοκρατία της ευτυχίας: Somos felices aqui'.

Η ιστορικός κινηματογράφου Λίνα Μυλωνάκη γράφει για το "νέο κύμα" του σύγχρονου ελληνικού κινηματογράφου, ενός κινηματογράφου που οι ξένοι κριτικοί αποκαλούν "παράξενο ελληνικό κύμα", ο μουσικογράφος Θωμάς Ταμβάκος γράφει για τον σπουδαίο συνθέτη Βασίλειο Θεοφάνους, ενώ ο επιμελητής του Μουσείου Φωτογραφίας Ηρακλής Παπαϊωάννου σχολιάζει φωτογραφία της Ιωάννας Φωτιάδου.

Γράμματα

H ενότητα των Γραμμάτων "ανοίγει" με ένα νέο, αδημοσίευτο κείμενο της Αλίκης Μπακοπούλου-Χωλς και ο Γιώργος Κορδομενίδης παρουσιάζει το πορτρέτο της ποιήτριας και συγραφέα Κατερίνας Καριζώνη. O συγγραφέας Χρήστος Αγγελάκος γράφει για το βιβλίο/λεύκωμα "Εδώ. Τόποι Βίας στη Θεσσαλονίκη" με κείμενα του Σάκη Σερέφα και φωτογραφίες του Πάρι Πετρίδη (εκδόσεις Άγρα, 2012) και για το βιβλίο "Χορεύουν οι ελέφαντες" της Σοφίας Νικολαΐδου (εκδόσεις Μεταίχμιο, 2012), ενώ η δημοσιογράφος Εύη Καρκίτη γράφει για τον αφηγηματικό κόσμο του Γιώργου Ρωμανού. 

Ο συγγραφέας Ισίδωρος Ζουργός επιστρέφει με ένα νέο, φιλόδοξο και πολυεπίπεδο μυθιστόρημα με τον τίτλο "Σκηνές από τον βίο του Ματίας Αλμοσίνο" και το ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚέΩΝ ΠόΛΙΣ φιλοξενεί προδημοσίευση από το ακυκλοφόρητο ακόμη βιβλίο.

Βιβλία

Ο Γιώργος Αναστασιάδης προτείνει έξι βιβλία με άρωμα Θεσσαλονίκης. 

Ταυτότητα έκδοσης

ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚέΩΝ ΠόΛΙΣ

Τριμηνιαία Επιθεώρηση Πολιτισμού 

Τεύχος 46 Δεκέμβριος 2013 -Φεβρουάριος 2014 σελίδες 96

Τιμή τεύχους: €8-Ετήσια συνδρομή εσωτερικού: € 30/Ευρώπης: € 50/λοιπών χωρών: € 60

Ιδιοκτησία: ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΩΝ ΒΟΡΕΙΟΥ ΕΛΛΑΔΟΣ

Εκδότης: Σταύρος Ανδρεάδης

Διευθύντρια: Όλγα Ταμπουρή-Μπάμπαλη

* ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚέΩΝ ΠόΛΙΣ: τριμηνιαία επιθεώρηση πολιτισμού που εκδίδεται από την Πολιτιστική Εταιρεία Επιχειρηματιών Βορείου Ελλάδος** και καλύπτει θέματα ιστορίας, αρχαιολογίας, εικαστικών τεχνών, περιβάλλοντος, θεάτρου, κινηματογράφου, μουσικής, αρχιτεκτονικής, λογοτεχνίας, ποίησης και σχολιασμού της πολιτιστικής ζωής της Θεσσαλονίκης.

** Πολιτιστική Εταιρεία Επιχειρηματιών Βορείου Ελλάδος (Π.Ε.Ε.Β.Ε): αστική μη κερδοσκοπική εταιρεία που ιδρύθηκε το 1995 από μία ομάδα επιχειρηματιών της Θεσσαλονίκης με σκοπό την παρέμβαση και προσφορά στα πολιτιστικά δρώμενα της Βορείου Ελλάδος.

www.peebe.gr

Read more...

«Άγνωστη Θεσσαλονίκη»: μια ομάδα αυτογνωσίας για τον τόπο μας

Γράφει ο Τάσος Μπανιώρας / Μεταπτυχιακός φοιτητής Πληροφορικής ΑΠΘ

Στον καιρό της υπερπληροφόρησης και συχνά της παραπληροφόρησης είναι ιδαιίτερα θετικό και ενθαρρυντικό να βρίσκουμε διεξόδους γνώσης και πολύτιμου υλικού. Μπορεί κάποιοι να λειτουργούν τα social media ή το Διαδίκτυο αποκλειστικά μόνο για ψυχαγωγία, άλλοι για τη διασπορά εδιήσεων(αληθινών ή μη) και άλλοι απλά για να περνάει η ώρα τους. Υπάρχουν όμως και πολλές σελίδες (fan pages) ή ομάδες συζητήσεων με πραγματικά υπέροχο περιεχόμενο. Μία τέτοια περίπτωση είναι ένα group στο facebook το οποίο ονομάζεται «Άγνωστη Θεσσαλονίκη». Έχει πάνω από 14.000 μέλη τα οποία συνεχώς αυξάνονται. Σκοπός της ομάδας είναι σύμφωνα με τους διαχειριστές:

«Η Ομάδα Άγνωστη Θεσσαλονίκη δημιουργήθηκε για να αναδεικνύει.

α) Την διατήρηση των αναμνήσεων της παλιάς Θεσσαλονίκης.

β) Την προβολή και ανάδειξη περιοχών και μνημείων της μακραίωνης και πολυπολιτισμικής ιστορίας της Θεσσαλονίκης.

γ) Την ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς, και της λαογραφικής παράδοσης των τοπικών κοινωνιών της ευρύτερης περιοχής.

δ) Να αποτελέσει βήμα έκφρασης και διαλόγου σε άτομα με ενδιαφέρον για τη Θεσσαλονίκη.»

Το εκπληκτικό είναι πως μία σχετικά απλή ιδέα έχει σήμερα ένα τεράστιο κοινό αλλά και κάτι σημαντικότερο. Υπάρχει μία ευρεία γκάμα φωτογραφιών της Θεσσαλονίκης από διάφορες χρονολογικές περιόδους. Φωτογραφίες τις οποίες αναρτά ο καθένας περιγράφοντας και τις επι μέρους λεπτομέρειες. Τοποθεσία, χρόνος, γεγονός. Συχνά ακολουθούν πολλά παραγωγικά σχόλια για τη συγκεκριμενοποίηση της τοποθεσίας μίας φωτογραφίας ή ενός συμβάντος της πόλης. Με λίγα λόγια μέσω ενός απλού group υπάρχει αυτή τη στιγμή πλούσιο φωτογραφικό και ιστορικό υλικό που κατά τη γνώμη μου θα ζήλευαν μεγάλοι οργανισμοί ψηφιοποίησης ιστορικού υλικού. Αυτό επετεύχθη πολύ απλά γιατί ο καθένας είχε και έχει τη δυνατότητα να συνεισφέρει και να συμμετέχει στην παροχή και διαμόρφωση του πλούσιου αυτού υλικού.

Μόνο μία γρήγορη ματιά στο αρχειακό αυτό υλικό αρκεί ώστε να θυμηθούμε την πλούσια ιστορία και παράδοση της Θεσσαλονίκης. Κάτι που είναι αναγκαίο να μην λησμονούμε προκειμένου να πετύχουμε την αναβάθμιση και βελτίωση της πόλης μας.

Τα πολλά λόγια όμως είναι φτώχεια. παρακάτω μπορείτε να δείτε ενδεικτικά δύο φωτογραφίες ενώ το γκρουπ θα το βρείτε εδω.

Πηγή: ThinkFree

Read more...

Άγνωστη Θεσσαλονίκη στο FB

13.600 μέλη, δεκάδες καθημερινές αναρτήσεις και τόνοι αναμνήσεων. Το group “Άγνωστη Θεσσαλονίκη” έχει γίνει το στέκι των παλιών (και όχι μόνο) Θεσσαλονικιών.

Όταν σε τραπέζι με φίλους αρχίσαμε να διαφωνούμε για το ποιανού η μητέρα είχε μαζέψει τα περισσότερα like στη φωτογραφία που ανέβασε στην Άγνωστη Θεσσαλονίκη [ναι, σωστά διάβασες] συνειδητοποίησα δύο πράγματα:
- Πως η παρέα μου έχει ξεμείνει από θέματα συζήτησης.
- Αλλά εγώ έχω βρει το επόμενο θέμα για τη στήλη.

Μιλήσαμε με το δημιουργό του group, τον Κείμη Κρυωνά, που μας εξήγησε πως σκοπός της Άγνωστης Θεσσαλονίκης είναι να αναδειχθούν άγνωστα σημεία της πόλης. «Η προσοχή των περισσοτέρων εστιάζεται σε ορισμένα προβεβλημένα μνημεία, χωρίς αρκετοί να γνωρίζουμε την ιστορία που κρύβεται π.χ. σε περιοχές του ιστορικού κέντρου, στα στενά σοκάκια της Άνω Πόλης, είτε σε κάποιο άλλο σημείο της πόλης που μπορεί να μην είναι εύκολα προσβάσιμο».

Στις αναρτήσεις των μελών θα βρεις προσωπικές αναμνήσεις, οικογενειακές φωτογραφίες, quiz, συζητήσεις αλλά και απορίες, με συνηθέστερο το ερώτημα «μήπως ξέρετε πού τραβήχτηκε;» συνοδευόμενο από την αντίστοιχη φωτογραφία.

«Το πλαίσιο της θεματολογίας είναι πολυποίκιλο και φθάνει έως τα προβλήματα του σήμερα: όλα όσα σχετίζονται με την πόλη αποτελούν στοιχεία μελέτης. Εξίσου σημαντικό είναι πως το group αποτέλεσε τόπο διασύνδεσης παλιών φίλων, ομογενών του εξωτερικού, αλλά και ατόμων με μακρινές ρίζες από τη Θεσσαλονίκη».
*Τη διαχείριση την έχει αναλάβει μια πολυμελής ομάδα διαχειριστών, που φροντίζουν για τη σωστή και συνεχή λειτουργία του. Πρόκειται για “κλειστό” group, μη διστάσεις όμως να ζητήσεις πρόσβαση!
**Stay fa.ve!
Μαρίνα Καρπόζηλου
Cosmopolitan Θεσσαλονίκη

Read more...

To περιοδικό Intellectum στην 10η Διεθνή Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης

To περιοδικό Intellectum (www.intellectum.org) συμμετέχει ενεργά τα τελευταία έξι χρόνια στη Διεθνή Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης σε συνεργασία με το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου. 

Φέτος για δεύτερη χρονιά θα συμμετέχουμε με το δικό μας ξεχωριστό περίπτερο (στο κτίριο No 13, χώρος 06), θα κάνουμε τη δική μας ξεχωριστή εκδήλωση με εκλεκτούς ομιλητές (το Σάββατο στις 18-05-2013 και ώρα 2:00-4:00 μ.μ. στο Φιλολογικό Καφενείο), θα συμπαρουσιάσουμε τις «Aθώες Λογοκλοπές» του Κωνσταντίνου Μελισσά (εκδόσεις Σαιξπηρικόν) που έγραψαν-σχεδίασαν-επιμελήθηκαν μέλη της ομάδας του Intellectum και θα σας δώσουμε ένα μικρό συλλεκτικό τεύχος Intellectum ειδικά για τη Διεθνή Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης! 

Αναλυτικά:

▀ To ειδικό συλλεκτικό τεύχος του περιοδικού Intellectum θα παρουσιαστεί για πρώτη φορά στην 10η Διεθνή Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης (16-19 Μαΐου 2013). Στο τεύχος αυτό περιλαμβάνονται άρθρα από τις ηλεκτρονικές στήλες Αποτυπώματα Ημέρας, Θερμοκρασία Δωματίου, Ανήθικη Ηθική & Absentia Lucis που έχουν γνωρίσει μεγάλη ανταπόκριση από το αναγνωστικό κοινό του διαδικτύου σε μια έκδοση σχεδιασμένη από τον Μιχάλη Καρακώστα (www.deux.gr). 

▀ Οι «Αθώες Λογοκλοπές» του Κωνσταντίνου Μελισσά (κατά κόσμον Βίκτωρα Τσιλώνη) εκδίδονται από τις Εκδόσεις Σαιξπηρικόν και παρουσιάζονται για πρώτη φορά στη Διεθνή Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης 2013. Ο σχεδιασμός της έκδοσης έγινε για ακόμη μια φορά από τον Μιχάλη Καρακώστα και η επιμέλεια από τις ακούραστες Αθηνά Αυγητίδου & Φένια Βαζάκα.

▀ Το περίπτερό μας θα φιλοτεχνηθεί από τη Νικολέττα Αντωνάκου και τον Δημήτρη Καρλαφτόπουλο. 

▀ Eκδήλωση της Περιοδικής Έκδοσης Στοχασμού Intellectum (www.intellectum.org):

Σάββατο 18 Μαΐου 2013 

'Ωρα: 14:00 - 16:00 μ.μ., Φιλολογικό Καφενείο (περίπτερο 13)

«Μεταφράζοντας σε λέξεις την παράσταση του κόσμου»

Ομιλητές:

--- Χάρης Βλαβιανός, διευθυντής του περιοδικού «Ποιητική»-καθηγητής ιστορίας των ιδεών στο Αμερικανικό Κολλέγιο Ελλάδας 

---Σωτήρης Παστάκας, ποιητής 

---Βίκτωρ Τσιλώνης, μεταφραστής - αρχισυντάκτης του περιοδικού Intellectum 

---Δρ Κυριακή Κουρούνη, μέλος του ειδικού επιστημονικού διδακτικού προσωπικού στον Τομέα Μετάφρασης του Τμήματος Αγγλικής Φιλολογίας του ΑΠΘ 

--- Βαγγέλης Ιντζίδης, γλωσσολόγος εκπαιδευτικός 

Οργάνωση: Intellectum (www.intellectum.org)

Read more...

Η Θεσσαλονίκη παλιά: Μνήμες Προσφυγούπολης

Η Θεσσαλονίκη ανάμεσα στις πολλές ονομασίες που της έχουν αποδοθεί στο πέρασμα του χρόνου είναι και αυτή της προσφύγουπολης και ιδιαίτερα κατά τη Μικρασιατική καταστροφή, όταν έγινε τόπος υποδοχής δεκάδων χιλιάδων κατατρεγμένων προσφύγων. Κατά την περίοδο 1922-1924 κατέφθασαν στην Θεσσαλονίκη πάνω από 130.000 πρόσφυγες, και ήρθαν να προστεθούν στους ήδη 30.000 πρόσφυγες προερχόμενους από τη Βουλγαρία, Ρωσία, Καύκασο, Σερβία, Μικρά Ασία οι οποίοι είχαν καταφθάσει νωρίτερα στην πόλη.

Οι πρόσφυγες εγκαταστάθηκαν σε διάφορες περιοχές της πόλης όπου δημιουργήθηκαν πρόχειροι καταυλισμοί, και αναγκάστηκαν να κατοικήσουν σε επιταγμένα κτίρια, εγκαταστάσεις πρώην συμμαχικών στρατοπέδων, και τις περισσότερες φορές σε παραπήγματα που έχτιζαν μόνοι τους. Έτσι τα σημάδια των προσφυγικών συνοικισμών που υπήρχαν είναι ορατά πλέον σε μερικές περιοχές, με τη χαρακτηριστικότερη όπου τα προσφυγικά σπίτια είχαν χτιστεί κολλητά ή δίπλα στα τείχη της πόλης.

Στη διασταύρωση των οδών Γ’Σεπτεμβρίου-Γρηγορίου Λαμπράκη, εκεί όπου κάνουν τέρμα ορισμένες γραμμές του Ο.Α.Σ.Θ., υπάρχουν 2 μικρά εκκλησάκια σχεδόν πανομοιότυπα που παρόμοια τους δεν πρέπει να υπάρχουν αλλού στην πόλη. Τα δύο εκκλησάκια φέρουν τις ονομασίες Αγία Φωτεινή, και Αγία Ανυσία, και αποτελούν ίσως τα τελευταία κατάλοιπα ενός από τους μεγαλύτερους προσφυγικούς συνοικισμούς που υπήρχαν στο κέντρο της Θεσσαλονίκης, αυτού της Αγίας Φωτεινής. Μάλιστα το ένα εκκλησάκι ονομάστηκε Αγία Φωτεινή, εξαιτίας του γεγονότος ότι οι περισσότεροι κάτοικοι του συνοικισμού αυτού προέρχονταν από τη Σμύρνη της Μικράς Ασίας, όπου η μητρόπολη των Ορθοδόξων κατοίκων ήταν η μεγαλοπρεπής εκκλησία της Αγίας Φωτεινής.

Ο συνοικισμός εκτεινόταν στους χώρους της σημερινής Δ.Ε.Θ. και Πανεπιστημιούπολης, και στις παρυφές του τότε εβραϊκού νεκροταφείου, ενώ χωριζόταν σε δύο περιοχές από τη Λεωφόρο Στρατού, σε αυτήν της Κάτω Αγίας Φωτεινής και της Άνω Αγίας Φωτεινής, με τη δεύτερη να αποτελεί και την πολυπληθέστερη. Μάλιστα ο συνοικισμός ήταν ο δεύτερος σε πληθυσμό με 15.000 κατοίκους( 1929) μετά από τον άλλον γνωστό προσφυγικό συνοικισμό που υπήρχε στην Τούμπα. Επίσης, εξαιτίας του προσωρινού του χαρακτήρα ο συνοικισμός δεν είχε δρόμους και οριοθετούνταν από ονομασίες π.χ. ΑΦΚ, ΑΦΛ, ΑΦΜ κλπ με τα πρώτα δύο γράμματα να ανατρέχουν στην (Α)γία (Φ)ωτεινή

Όμως στις δύο περιοχές των συνοικισμών οι συνθήκες υγιεινής και εγκατάστασης ήταν γενικά άσχημες και ιδιαίτερα στην περιοχή της Άνω Αγίας Φωτεινής, που χαρακτηριζόταν ως από τις πιο υποβαθμισμένες περιοχές, και σε ορισμένες περιοχές του συνοικισμού είχε γίνει καταφύγιο περιθωριακών ατόμων της πόλης. Ώσπου το 1930 η κυβέρνηση Βενιζέλου θα αποφασίσει τη μετεγκατάσταση του συνοικισμού, και αρχικά θα γκρεμιστούν τα παραπήγματα για να στεγαστεί η Δ.Ε.Θ., με τα τελευταία απ’αυτά να γκρεμίζονται το 1955 για να ανεγερθεί το ΑΧΕΠΑ, εγκαταστάσεις του Α.Π.Θ. αλλά και πρόσθετες εγκαταστάσεις της Δ.Ε.Θ.

Οι συνοικισμοί αυτοί είναι πλέον στις αναμνήσεις των παλαιοτέρων, καθώς η μεταπολεμική ανοικοδόμηση στέγασε πολλούς σε νέες πιο ανθρώπινες κατοικίες σε σχέση με αυτές που είχαν αναγκαστεί να διαβιώσουν, όταν κατέφθασαν κατατρεγμένοι από τις πατρογονικές τους εστίες.

*Παραπομπές:

-Σαββαϊδης Παρασκευάς Τα εβραϊκά νεκροταφεία και ο προσφυγικός συνοικισμός της Αγίας Φωτεινής στην Πανεπιστημιούπολη του Α.Π.Θ.:Μνήμες στο χώρο και το χρόνο….

-Τομανάς Κώστας, Δρόμοι και Γειτονιές της Θεσσαλονίκης μέχρι το 1944, Νησίδες

-Πηγή καρτ-ποστάλ

-Πηγή αρχικής αεροφωτογραφίας

Δημοσιεύθηκε στην Parallaxi

Read more...

Η Θεσσαλονίκη παλιά: Το Αστεροσκοπείο της πόλης

Το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης(Α.Π.Θ.), αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα πανεπιστημιακά ιδρύματα της Ελλάδας και των Βαλκανίων γενικότερα. Στους χώρους του υπάρχουν εγκαταστάσεις δεκάδων ακαδημαϊκών τμημάτων, στα οποία σπουδάζουν χιλιάδες έλληνες και ξένοι φοιτητές.

Ένα από τα κτίρια του Α.Π.Θ. είναι αυτό του Αστεροσκοπείου στο οποίο στεγάζεται ο Τομέας Αστροφυσικής-Αστρονομίας και Μηχανικής που υπάγεται στο Τμήμα Φυσικής, και συμπληρώνει πάνω από μισό αιώνα ύπαρξης. Μάλιστα έχει να επιδείξει τη δική του συμβολή όχι μόνο στην ακαδημαϊκή ιστορία του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου, αλλά και στην ανάπτυξη της αστρονομίας καθώς είναι το μοναδικό στο είδος του που βρίσκεται στη Θεσσαλονίκη.

Ο σημερινός τομέας Αστροφυσικής, Αστρονομίας και Μηχανικής ιδρύθηκε σαν εργαστήριο της Αστρονομίας σε πολύ δύσκολες εποχές εν μέσω της κατοχής το 1943 και στεγάστηκε αρχικά σε ένα μικρό δωμάτιο στο κτίριο της Παλαιάς Φιλοσοφικής Σχόλης, ενώ μετέπειτα το 1956 μεταγκαταστάθηκε στο κτίριο του Μετεωροσκοπείου του Α.Π.Θ. όπου και παρέμεινε για πέντε χρόνια.

Παρά τα περιορισμένα κονδύλια που διατείθονταν την εποχή εκείνη, το 1955 θα καταστεί εφικτό να διατεθεί το μεγάλο για την εποχή εκείνη κονδύλι των 350.000 δρχ για την αγορά ενός διοπτρικού τηλεσκοπίου 20cm από το Γαλλικό οίκο Secretan. Ενώ μετά από 2 χρόνια θα αποκτηθεί και ο απαραίτητος περιστροφικός θόλος διαμέτρου 6μ αναγκαίος για τη στήριξη του τηλεσκοπίου. Ώσπου το 1962 θα ολοκληρωθεί το κτίριο του Αστεροσκοπείου του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκη, και θα καταστεί πραγματικότητα για το επιστημονικό προσωπικό και τους φοιτητές ένα όνειρο δεκαετιών. Ο σχεδιασμός του Αστεροσκοπείου είναι έργο ενός εκ των γνωστότερων αρχιτεκτόνων της Ελλάδας του Πάτροκλου Καραντινού, ο οποίος σχεδίασε μεταξύ άλλων και άλλα κτίρια της πανεπιστημιούπολης, ενώ το κτίριο χαρακτηρίζεται για τη λειτουργικότητα και τη κομψότητα του.

Στο πέρασμα των χρόνων ο Τομέας Αστροφυσικής,Αστρονομίας και Μηχανικής έχει να επιδείξει ένα σημαντικό έργο στον τομέα των ακαδημαϊκών ερευνών, συγγραμάτων συνεδρίων, αλλά και στην προώθηση της αστρονομίας σαν επιστήμης. Εξίσου σημαντική είναι και η συνεισφορά του στην κοινωνία της πόλης, καθώς ανά περιοδικά διαστήματα διεξάγονται ανοιχτές βραδιές παρατήρησης των άστρων, ομιλίες και οι χώροι του είναι προσβάσιμοι για τους φίλους της αστρονομίας και όχι μόνο, καθιστώντας το έτσι ένα από τους μοναδικούς επιστημονικούς χώρους στη Θεσσαλονίκη.

Πηγές:

Ανοιχτές Βραδιές στο Αστεροσκοπείο

Ιστορία

Πάτροκλος Καραντινός

Δημοσιεύθηκε στην Parallaxi

Read more...

Η Θεσσαλονίκη παλιά: Το Βρετανικό νεκροταφείο της Μίκρας

Κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου η Θεσσαλονίκη βρέθηκε στο επίκεντρο των επιχειρήσεων, καθώς στην ευρύτερη περιοχή της Μακεδονίας είχε αναπτυχθεί ένα πολεμικό μέτωπο, το οποίο έμεινε στην ιστορία ως το Μακεδονικό Μέτωπο ή αλλιώς το Μέτωπο της Θεσσαλονίκης.

Στο διάστημα αυτό εντός και εκτός της πόλης εγκαταστάθηκαν χιλιάδες στρατευμάτων προερχόμενα από την Αντάντ, τα οποία για να εξυπηρετήσουν τις πολεμικές ανάγκες τους, ανέπτυξαν εκατοντάδες εγκαταστάσεις όπως στρατώνες, νοσοκομεία, αεροδρόμια και πάμπολλα άλλα κτίρια. Μάλιστα ήταν τέτοιος ο όγκος των συμμαχικών στρατευμάτων, που θα μπορούσε κάλιστα να πεί κανείς πως μια δεύτερη πόλη σε πληθυσμό ήρθε να προστεθεί στην ήδη υπάρχουσα Θεσσαλονίκη.

Η παραμονή των συμμαχικών στρατευμάτων μεταξύ πολλών άλλων συνδέθηκε και με την ανάπτυξη της φωτογραφίας, καθώς λήφθηκαν εκατοντάδες φωτογραφίες είτε από τα στρατεύματα είτε με τη μορφή εμπορεύσιμων καρτ-ποστάλ. Κατά αυτό τον τρόπο υπάρχει ένα πλούσιο φωτογραφικό υλικό των αρχών του 20ου αιώνα, που διέσωσε η φωτογραφική μηχανή και η βιομηχανία των καρτ-ποστάλ.

Μετά τη λήξη του Α’Παγκοσμίου Πολέμου και την αποχώρηση των συμμαχικών στρατευμάτων, πλέον λίγα μέρη στην πόλη υπάρχουν για να θυμίζουν την παραμονή τόσων χιλιάδων στρατιωτών όπως μερικά κτίρια που διασώζονται μέχρι σήμερα, αλλά και των μεγάλων συμμαχικών νεκροταφείων που βρίσκονται στα περίχωρα της πόλης. Ένα απ’αυτά είναι το Βρετανικό Νεκροταφείο της Μίκρας, βρίσκεται στην περιοχή της Καλαμαριάς, πίσω από το στρατόπεδο Νταλίπη και που είναι ελάχιστα ορατό από τους παρακείμενους σημερινούς δρόμους.

Η ιδιαιτερότητα αυτού του νεκροταφείου έγκειται στο ότι στους χώρους του βρίσκονται θαμμένοι 1810 στρατιώτες προερχόμενοι όχι μόνο από κράτη της τότε Βρετανικής Κοινοπολιτείας αλλά και 147 στρατιώτες άλλων εθνικοτήτων, μερικοί από αυτούς μάλιστα προερχόμενοι και από αντίπαλα στρατόπεδα. Έτσι σε μια περιήγηση στους χώρους του νεκροταφείου θα συναντήσει κανείς εκτός από άγγλους, έλληνες, ρώσους κλπ όπως και βούλγαρους, και μερικούς τούρκους στρατιώτες. Επίσης στον χώρο του νεκροταφείου υπάρχουν και αναμνηστικές στήλες για τα σχεδόν 500 θύματα που προήλθαν από τις βυθίσεις των συμμαχικών πλοίων H.T. "Marquette", H.T. "Ivernia", H.T. "Arcadian", Fleet Messenger "Princess Alberta όπως και του νοσοκομειακού πλοίου Brittanic(Βρετανικός). Αξίζει να σημειωθεί πως το αρχικά σχεδιασμένο υπερωκεάνιο Βρετανικός ήταν ένα από τα τρία «αδερφικά» πλοία του Τιτανικού, και βυθίστηκε στις 21/11/1916 στα ανοιχτά της νήσου Κέας.

Το Βρετανικό νεκροταφείο της Μίκρας χτίστηκε σε μια περιοχή που βρισκόταν εκτός των κατοικημένων περιοχών της πόλης και η λειτουργία του διήρκησε από τον Απρίλιο του 1917 μέχρι και το 1920, οπότε και χρονολογούνται οι τελευταίες ταφές. Πλέον στους χώρους του αναπαύονται στρατιώτες διαφορετικών εθνικοτήτων και στρατιωτικών παρατάξεων, που η μοίρα τους έφερε εκατοντάδες χιλιόμετρα μακριά από τις πατρίδες τους, και ο τελευταίος τόπος κατοικίας τους να βρίσκεται στη Θεσσαλονίκη.

-Mikra British Cemetery Kalamaria

-Mikra Memorial

-HMHS Brittanic

-Macedonian Front

-Πηγή ασπρόμαυρης φωτογραφίας

-Δημοσιεύθηκε στην Parallaxi

Read more...

Η Θεσσαλονίκη παλιά: Μια ιστορική έδρα του Άρη

Η αθλητική ιστορία της Θεσσαλονίκης και ιδιαίτερα των ποδοσφαιρικών τμημάτων των ομάδων της πόλης, είναι στενά συνδεδεμένη για τους περισσότερους με τα σημερινά μεγάλα ποδοσφαιρικά γήπεδα της πόλης Καυταντζόγλειο, Τούμπα Χαριλάου, Απόλλων Καλαμαριάς κλπ , ενώ λίγοι γνωρίζουν από πού αυτές οι ομάδες ξεκίνησαν τα πρώτα τους βήματα, μέχρι να στεγασθούν στις σημερινές τους έδρες.
Στην περιοχή της Διεθνούς Εκθέσεως Θεσσαλονίκης εκεί που σήμερα βρίσκεται ένα από τα μεγαλύτερα συνεδριακά κέντρα της Θεσσαλονίκης, το Βελλίδειο Συνεδριακό Κέντρο, βρισκόταν κάποτε το γήπεδο του ΆΡΗ Θεσσαλονίκης, σε εποχές όπου τα γήπεδα και των άλλων ομάδων της πόλης ΠΑΟΚ, Ηρακλής βρισκόντουσαν και αυτά σε κοντινές αποστάσεις στο κέντρο της πόλης. Μάλιστα το γήπεδο του Ηρακλή βρισκόταν στη περιοχή της σημερινής πλατείας χημείου του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου , ενώ το γήπεδο του ΠΑΟΚ βρισκόταν στην επονομαζόμενη περιοχή του συντριβανίου, κοντά στη σημερινή Θεολογική σχολή του Α.Π.Θ.
Ο Άρης Θεσσαλονίκης ιδρύθηκε στις 25 Μαρτίου 1914 σε ομολογουμένως δύσκολες εποχές για τον πληθυσμό της πόλης, και ανάμεσα στα πολλά προβλήματα που είχαν να αντιμετωπίσουν οι παράγοντες του συλλόγου ήταν και αυτό της ανεύρεσης γηπέδου για τις προπονήσεις και για την τέλεση των ποδοσφαιρικών αγώνων. Μετά από περιπλανήσεις για ένα διάστημα σε διάφορα μέρη της πόλης, η ομάδα θα βρεί προσωρινή στέγη σε ένα τεράστιο ακάλυπτό χώρο που ήταν γνωστό ως Πεδίον του Άρεως (Champ de Mars), και χρησιμοποιούνταν για τις ανάγκες επιδείξεων,ασκήσεων του Γ’Σώματος Στρατού, στο σημείο που βρίσκεται και το σημερινό ομώνυμο πάρκο.
Μερικά χρόνια αργότερα στα 1926, ο χώρος που στέγαζε το γήπεδο του Άρη παραχωρήθηκε για να στεγάσει τις ανάγκες ενός νέου θεσμού για την πόλη, αυτού της Διεθνούς Εκθέσεως Θεσσαλονίκης. Σε αντάλλαγμα η Πολιτεία πρότεινε την παραχώρηση ενός άλλου χώρου που βρισκόταν σχετικά κοντά με το παλιό γήπεδο, και τις σημερινές εγκαταστάσεις της Δ.Ε.Θ., στο χώρο περίπου του Βελλίδειου Συνεδριακού Κέντρου
Το κόστος των εργασιών κατασκευής γηπέδου ποδοσφαίρου υπολογίστηκε στο τεράστιο ποσό των 250.000 δραχμών για εκείνη την εποχή, και για να ολοκληρωθούν τα έργα χρειάστηκε να συνεισφέρουν με ώρες εθελοντικής εργασίας πάμπολλοι ανώνυμοι και επώνυμοι φίλαθλοι του Άρη. Έτσι στις 18/6/1927 τα εγκαίνια του γηπέδου που στέγασε την ομάδα τα επόμενα χρόνια, συνοδεύθηκαν με ένα διεθνές φιλικό αγώνα στον οποίο ο Άρης κέρδισε τη Βοϊβοντίνα του Νόβισαντ με σκόρ 5-2. Όσο για την κατασκευή του γηπέδου αυτή χαρακτηριζόταν από την ύπαρξη ορισμένων ξύλινων κερκίδων, και μερικών παραπηγμάτων για τις ανάγκες της ομάδας, ενώ 5 χρόνια αργότερα κρίθηκε αναγκαία η εκ νέου αναδιαμόρφωση του αγωνιστικού χώρου.
Όμως το 1939 η Πολιτεία για μια ακόμη φορά θα αναγκάσει το ποδοσφαιρικό τμήμα του Άρη να εγκαταλείψει την έδρα του και αυτή τη φορά να μετεγκατασταθεί σε μια άλλη περιοχή μακριά από το κέντρο της Θεσσαλονίκης. Η απόφαση αυτή προκάλεσε την πικρία των φιλάθλων του Άρη καθώς άφηναν ένα μέρος όχι μόνο όπου είχαν εργασθεί για αυτό αλλά όπου είχαν δεί και την ομάδα τους να ανεβαίνει αθλητικά. Μετά από την απόφαση της παραχώρησης χώρου στην περιοχή Χαριλάου, η διοίκηση του Άρη προχώρησε εκεί στην ανέγερση εγκαταστάσεων όπου από τότε μέχρι και σήμερα βρίσκεται η έδρα της ομάδας.

-Πηγή: Αθλητικός Σύλλογος Άρης Θεσσαλονίκης, Κέντρο Ιστορίας Θεσσαλονίκης

-Πηγή φωτογραφίας Πεδίον του Άρεως

-Πηγή φωτογραφίας του ΑΡΗ από το 1946

Δημοσιεύθηκε στην Parallaxi

Read more...

Τόποι Θυσίας της Ελληνικής Επανάστασης

Η επέτειος της Ελληνικής επανάστασης για τους περισσότερους είναι συνδεδεμένη με τις εξεγέρσεις και τους αγώνες των ελλήνων στη Ρούμελη και στο Μωριά. Όμως, όσα διαδραματίσθηκαν στη Θεσσαλονίκη τους πρώτους μήνες της Επανάστασης του 1821 δεν είναι ευρέως γνωστά και ακόμα λιγότεροι γνωρίζουν πως υπάρχουν σημεία στο κέντρο της πόλης, που έλαβαν χώρα τραγικά γεγονότα, και χαράχτηκαν με ανεξίτηλα γράμματα στη μακραίωνη ιστορία της.
Οι ελάχιστες πληροφορίες για τη Θεσσαλονίκη του 1821 προκύπτουν από την έκθεση του Χαιρουλάχ Εφέντη προς τον σουλτάνο, που είχε διορισθεί στη Θεσσαλονίκη λίγο πριν την έναρξη της επανάστασης, και ο ίδιος έπεσε θύμα του διαβόητου όπως χαρακτηρίστηκε διοικητή Γιουσούφ Μπέη, που μάλιστα τον φυλάκισε κατηγορώντας τον για φιλελληνικές διαθέσεις.
Σε αντίθεση όμως με την Πελοπόννησο και τα άλλα σημεία της επαναστατημένης Ελλάδας όπου ο αγώνας για την ανεξαρτησία συνεχίστηκε για πολλά χρόνια ακόμα, οι εξεγέρσεις που σημειώθηκαν στη Μακεδονία δεν κράτησαν για πολύ, διότι κατεστάλησαν από τις συγκριτικά υπέρτερες οθωμανικές δυνάμεις. Το ξέσπασμα των εξεγέρσεων όμως συνοδεύτηκε από μια σειρά αντιποίνων που διατάχθηκαν από τον Γιουσούφ Μπέη και είχαν ξεκινήσει νωρίτερα με τον εγκλεισμό ελλήνων ομήρων σε διαφορετικά σημεία της πόλης, και με τελική κατάληξη την τραγική εκτέλεση τους.
Μεταξύ των τόπων μαρτυρίου συγκαταλέγεται το Καπάνι ή όπως είναι γνωστό σαν Αγορά Βλάλη με τη σημερινή του ονομασία. Η αρχική του ονομασία προέρχεται από το Ουν-Καπάν ή αλευραγορά, και η πολύβουη του ατμόσφαιρα, με τα στενά δρομάκια, τα μικρά μαγαζάκια και τις πολυποίκιλες πραμάτειες, θυμίζει σε ένα βαθμό την ατμόσφαιρα της παλιάς Θεσσαλονίκης προτού αυτή καεί και επανασχεδιαστεί. Όμως εκεί στην κεντρική πλατεία της αλευραγοράς θα βρουν τραγικό θάνατο ο τοποτηρητής στη Μητρόπολη Θεσσαλονίκης Επίσκοπος Κίτρους Μελέτιος μαζί με άλλους ιερείς, επιφανείς πρόκριτοι και πολλοί άλλοι ανώνυμοι πολίτες.
Ένας άλλος τόπος συλλογικού μαρτυρίου θα καταστεί και ο αυλόγυρος του τότε Μητροπολιτικού Ναού της Θεσσαλονίκης που βρισκόταν περίπου στην ίδια τοποθεσία με τη σημερινή Μητρόπολη, καθώς ο παλαιότερος ναός καταστράφηκε στη μεγάλη πυρκαγιά του 1890, με το ναό καταστράφηκε και το πολύτιμο αρχείο της Ελληνορθόδοξης Κοινότητας. Εκεί στον αυλόγυρο της Μητρόπολης είχαν εγκλειστεί όμηροι που πηγές εκτιμούν τον αριθμό τους περίπου σε 2.000 και που με τη σειρά τους θα βρουν τραγικό θάνατο, από τα όργανα του Γιουσούφ Μπέη. Επίσης άλλα περιστατικά εκτελέσεων αναφέρονται και στο χώρο γύρω από τη Ροτόντα, ενώ μέσα στον αιματηρό αναβρασμό εξαίρεση αποτελεί η διάσωση ορισμένων χριστιανών από δερβίσηδες ενός μουσουλμανικού τεκέ που τους προσέφεραν άσυλο.
Η ατυχής έκβαση των εξεγέρσεων όπως και τα φοβερά αντίποινα θα αποτελέσουν ένα σοβαρό πλήγμα στην Ελληνική Κοινότητα της Θεσσαλονίκης η οποία θα αργήσει να επανακάμψει, ενώ το όνειρο της απελευθέρωσης θα αργήσει για πολλά χρόνια ακόμα έως ότου πραγματοποιηθεί. 

*Πηγές: 

-Mazower Mark Θεσσαλονίκη Πόλη των Φαντασμάτων, Αλεξάνδρεια 2006
-Βασδραβέλλη Ιωάννη, Η Θεσσαλονίκη κατά τον Αγώνα της Ανεξαρτησίας, Μακεδονική Βιβλιοθήκη(Δημοσιεύματα της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών), 1946
Πηγή Φωτογραφίας Λευκού Πύργου
http://1dimplagiarist.blogspot.gr/2012/04/1430.html

Δημοσιεύθηκε στην Parallaxi 

Read more...

Η Θεσσαλονίκη παλιά: Μια συναγωγή με ιστορία

Στη διασταύρωση των οδών Βασιλίσσης Όλγας με Καλλιδοπούλου υπάρχει ένας μεγάλος ακάλυπτος χώρος που χρησιμοποιείται ως πάρκινγκ. Μεταξύ του χώρου αυτού και της οδού Δελφών υπήρχε η συναγωγή Μπεθ Σαούλ. Παλιότερα η περιοχή συμπεριλαμβανόταν στη λεγόμενη «Συνοικία των Εξοχών», η οποία στην αρχή υπήρξε τόπο κατοικίας των εύπορων οικογενειών της πόλης με τα ξεχωριστά αρχοντικά σπίτια. Όμως μια σειρά γεγονότων όπως η μεγάλη πυρκαγιά του 1890 και η κατεδάφιση των τειχών της πόλης, θα συμβάλει στην πυκνοκατοίκηση και των περιοχών εκτός των τειχών της Θεσσαλονίκης. Έτσι για τις λατρευτικές ανάγκες των κατοίκων αυτών των περιοχών της Θεσσαλονίκης δημιουργήθηκαν νέοι τόποι λατρείας με κυριότερους μεταξύ άλλων τις Εκκλησίες της Αγίας Τριάδας, και της Αναλήψεως, το Γενί Τζαμί, και τη συναγωγή Μπεθ Σαούλ. 

Σύμφωνα με μια εκδοχή, η συναγωγή Μπεθ Σαούλ φέρεται πως ήταν έργο του αρχιτέκτονα Βιταλιάνο Ποζέλι που άφησε έντονο το αποτύπωμα του στην πόλη, και μεταξύ των έργων του συγκαταλέγονται τόποι λατρείας όπως η Αρμενική Εκκλησία Θεσσαλονίκης, η Καθολική Εκκλησία και το Γενί Τζαμί. Η συγκεκριμένη συναγωγή ολοκληρώθηκε στα 1898, και στην ανέγερση της σημαντική συμβολή είχε η Φακίμα Μοδιάνο, η οποία και την αφιέρωσε στη μνήμη του ανδρός της Σαούλ Ιακώβ Μοδιάνο, έτσι η συναγωγή αυτή ονομάστηκε Cal de la Tria Fakima ή αλλιώς «η συναγωγή της θείας Φακίμα». Άλλωστε η περιοχή που βρισκόταν η συναγωγή, κατοικούνταν σε μεγάλο βαθμό από Εβραίους πολίτες της Θεσσαλονίκης, που είχαν πληγεί από την πυρκαγιά του 1890 και χαρακτηριζόταν εκτός των άλλων και από την παρουσία του Νοσοκομείου Χίρς(Ιπποκράτειο)
Μερικές δεκαετίες αργότερα η μεγάλη πυρκαγιά του 1917 θα καταστρέψει σημαντικό μέρος του κέντρου της Θεσσαλονίκης, και μεταξύ των καταστροφών που προκλήθηκαν συμπεριλαμβανόντουσαν και πάρα πολλές συναγωγές που καταστράφηκαν ολοσχερώς. Έτσι η Μπεθ Σαούλ μετά την Πυρκαγιά του 1917 θα καταστεί ο κυριότερος τόπος λατρείας, και η επίσημη κοινοτική συναγωγή της Θεσσαλονίκης. Στους χώρους αυτής της συναγωγής, θα βρουν για ένα διάστημα κατάλυμα άστεγες εβραϊκές οικογένειες που είχαν πληγεί από την πυρκαγιά του 1917. Επίσης λόγω της επιβλητικότητας και της έκτασης του κτιρίου, στους χώρους της θα φιλοξενηθούν οι κυριότερες τελετές της κοινότητας, με χαρακτηριστική την τελετή που θα γίνει προς τιμήν του βασιλιά Γεωργίου Β’ στις 29 Νοεμβρίου 1935, κατά την επίσκεψη του στη Θεσσαλονίκη. 

Όμως η είσοδος των γερμανικών στρατευμάτων κατοχής θα σηματοδοτήσει μια νέα τραγική περίοδο στην μακραίωνη ιστορία της πολυπολιτισμικής Θεσσαλονίκης, καθώς 50.000 Έλληνες εβραίοι θα ξεριζωθούν από τις πατρογονικές τους εστίες και θα βρουν τραγικό θάνατο στα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Επίσης θύματα της ναζιστικής βαρβαρότητας θα πέσουν και οι συναγωγές «Μπεθ Ισραέλ» και «Μπεθ Σαούλ», οι οποίες ανατινάχτηκαν από τις δυνάμεις κατοχής, ενώ η σημερινή συναγωγή της Εβραϊκής Κοινότητας Θεσσαλονίκης «Συναγωγή των Μοναστηριωτών» διασώθηκε καθώς χρησιμοποιούνταν τότε σαν αποθήκη του Ερυθρού Σταυρού.
Πλέον οι αναμνήσεις από τη συναγωγή «Μπεθ Σαούλ» διατηρούνται μόνο από ελάχιστες φωτογραφίες, αλλά και σε ένα γραμματόσημο που εκδόθηκε στις 15/3/1997 από τα Ταχυδρομεία του Ισραήλ για να τιμηθεί η μνήμη των Ελλήνων Εβραίων θυμάτων του Ολοκαυτώματος.

*Πηγές:

-Ναρ Αλμπέρτος «Οι συναγωγές της Θεσσαλονίκης,-Τα τραγούδια μας» Μελετήματα γύρω από την ιστορία και παράδοση των Εβραίων της Θεσσαλονίκης

-Μεσσίνας Ηλίας «Οι συναγωγές της Θεσσαλονίκης και της Βέροιας»

-Μαντοπούλου-Παναγιωτοπούλου Θάλεια «Θρησκευτική Αρχιτεκτονική στη Θεσσαλονίκη κατά την Τελευταία Φάση της Τουρκοκρατίας (1839-1912) Εκκλησίες-Συναγωγές-Τζαμιά

http://phdtheses.ekt.gr/eadd/handle/10442/1163

-Πηγή φωτογραφίας(γραμματόσημο)

Ένα γραμματόσημο για την Θεσσαλονίκη – το λιμάνι/A stamp for Salonika – the port

http://abravanel.wordpress.com/2010/02/21/the-jewish-port-of-salonica/

-Πηγή φωτογραφίας(ασπρόμαυρη)

http://www.sephardicstudies.org/thes3.html

-Πηγή φωτογραφίας(ερείπια)

http://www.jewishmuseum.gr/gr/repository/item/35056.html

Δημοσιεύθηκε στην Parallaxi 

 

 

 

Read more...

Η Θεσσαλονίκη παλιά: Όταν ηχούσαν οι σειρήνες

Ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος χαρακτηρίστηκε μεταξύ άλλων από την αγριότητα και την ευρεία κλίμακα των συγκρούσεων, αλλά και από τους αεροπορικούς βομβαρδισμούς που είχαν σαν στόχο πολλές φορές εκτός στρατιωτικών εγκαταστάσεων και τον ίδιο τον άμαχο τον πληθυσμό. Οι βομβαρδισμοί από σμήνη αεροπλάνων αποτέλεσε κάτι πρωτόγνωρο για την εποχή, καθώς στις προηγούμενες πολεμικές αναμετρήσεις που είχε εμπλακεί η Ελλάδα τα αστικά κέντρα δεν είχαν πληγεί με παρόμοιους μεθόδους, ενώ η Θεσσαλονίκης είχε δεχθεί βομβαρδισμούς από τα ιπτάμενα αερόπλοια Zeppelin στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. 

Στα πρώτα χρόνια του Δευτέρου Παγκοσμίου πολέμου η Θεσσαλονίκη δέχθηκε επιθέσεις από Ιταλικά βομβαρδιστικά που προκάλεσαν καταστροφές σε διάφορα σημεία της πόλης, όμως η αυτοθυσία των ανδρών της Πολεμικής Αεροπορίας αποτέλεσε φραγμό στα σχέδια των Ιταλών. Σε μια από αυτές τις αερομαχίες που διεξήχθησαν ο ανθυποσμηναγός Μητραλέξης αφού εξαντλήθηκαν τα πυρομαχικά του καταδιωκτικού αεροσκάφους του, εμβόλισε με την έλικα ένα ιταλικό βομβαρδιστικό πέφτοντας πάνω στην ουρά του, εξαναγκάζοντας το σε προσγείωση και στη σύλληψη του πληρώματός του.

Μερικά χρόνια αργότερα, στις 5 Δεκεμβρίου 1943 βομβαρδίστηκε από συμμαχικά αεροπλάνα η περιοχή της Νεάπολης και ειδικότερα της Βάρνας, αντί για τον προκαθορισμένο στόχο που ήταν ο σιδηροδρομικός σταθμός. Αυτός ο βομβαρδισμός έμεινε στην ιστορία σαν ο πιο αιματηρός βομβαρδισμός που δέχθηκε η Θεσσαλονίκη κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.

Τις παραμονές, αλλά και καθ όλη τη διάρκεια του πολέμου κατασκευάστηκαν σε ορισμένα σημεία της πόλης αντιαεροπορικά καταφύγια για να αντιμετωπιστούν οι κίνδυνοι από τους αεροπορικούς βομβαρδισμούς. Επίσης κατά τα χρόνια της κατοχής οι Γερμανοί κατασκεύασαν αντιαεροπορικά καταφύγια για να καλύψουν τις ανάγκες τους στα διάφορα μέρη της πόλης που χρησιμοποιούσαν.

Ένα από αυτά τα καταφύγια που διασώζεται ως σήμερα βρίσκεται στην περιοχή των 40 Εκκλησιών και συγκεκριμένα κάτω από την περιοχή της σημερινής πλατείας Παύλου Μελά, και η κατασκευή του έγινε κατά την περίοδο του Μεταξά, με τη μέθοδο της διάνοιξης μέσω στοάς με τη χρήση δυναμίτιδας. Το συγκεκριμένο καταφύγιο έχει μήκος 22 μέτρων και ύψος 2 μέτρων, και κατά την περίοδο του πολέμου αποτέλεσε καταφύγιο για τους κατοίκους της περιοχής, αλλά και για τους Γερμανούς που είχαν επιτάξει ένα κοντινό σπίτι.

Μετά από χρόνια εγκατάλειψης του καταφυγίου, ο Σύλλογος σπηλαιολογίας Πρωτέας συνέβαλε στον καθαρισμό και στην ανάδειξη του χώρου, διοργανώνοντας εκθέσεις επισκέψιμες για το κοινό. Έτσι ένας χώρος που στα χρόνια του πολέμου αποτελούσε καταφύγιο του έντρομου πληθυσμού, αποτελεί πλέον ένα ειρηνικό χώρο γνωριμίας με τον κόσμο της σπηλαιολογίας, ειδικά όταν διοργανώνονται εκθέσεις.

 Πηγήασπρόμαυρης φωτογραφίας: http://www.minpress.gr/minpress/index/other_pages-1/thessaloniki_photos.htm

*Θεσσαλονίκη: Έκθεση φωτογραφίας σε σπήλαιο - καταφύγιο του ΄40: http://www.agelioforos.gr/default.asp?pid=7&ct=1&artid=96622

*Σπηλαιολογία Θεσσαλονίκης Πρωτέας: http://www.proteascave.gr/joomla/index.php?limitstart=20&lang=el

*Γούναρης Β, Ο Φόρος του Αίματος στην Κατοχική Θεσσαλονίκη, Παρατηρητής 2001

Δημοσιεύθηκε στην Parallaxi 10/3/2013

Read more...

Η Θεσσαλονίκη παλιά: Η Πύλη μιας Αυτοκράτειρας

Ένα από τα σημαντικά αξιοθέατα της Θεσσαλονίκης αποτελούν και τα υπολείμματα των οχυρωματικών τειχών των οποίων όσα τμήματα έχουν απομείνει, θυμίζουν παλαιότερες εποχές που γνώρισε η πόλη, όταν είχε να αντιμετωπίσει στίφη εισβολέων που επιβουλεύονταν την κυριαρχία της.

Στην πάροδο των χρόνων ένα σημαντικό κομμάτι των τειχών που προστάτευαν την πόλη κατεδαφίστηκε καθώς η πόλη εξελισσόταν πληθυσμιακά, και σήμερα απομένουν ορισμένα τμήματα τα οποία παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Σε μερικά σημεία θα συναντήσει κανείς τμήματα τους με εντοιχισμένα ιδεογράμματα, επιγραφές, ενώ σε άλλα σημεία των τειχών ήρθαν πρόσφυγες της Μικρασιατικής καταστροφής να στεγάσουν σε ένα μέρος, από αυτά τις ανάγκες τους για γρήγορη στέγαση σε δύσκολες εποχές.

Το βόρειο τμήμα των τειχών παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον με ένα από τα κυριότερα σημεία αναφοράς του να αποτελεί και ο Πύργος του Τριγωνίου ή Πυροβολείο όπως είναι γνωστός στους περισσότερους Θεσσαλονικείς, και εκτός της ιστορικής του αξίας προσφέρει και ένα χώρο θαυμάσιας θέας για τον επισκέπτη. Ορισμένα μέτρα παραπέρα από τον Πύργο Τριγωνίου, θα συναντήσει κανείς ορισμένες πύλες εισόδου κάτω από τις οποίες οι διαβάτες περνάνε βιαστικά, και μερικές φορές θα δει κανείς τουρίστες να σταματάνε για λίγο μπροστά σε μια από αυτές για να βγάλουν φωτογραφίες.

Το χαρακτηριστικό μια από αυτές τις πύλες είναι πως έχει μείνει στην ιστορία ως «Η Πύλη της Άννας της Παλαιολογίνας», καθώς η κατασκευή της βασίζεται σε δύο μαρμάρινες παραστάδες, εκ των οποίων στη δεξιά υπάρχει χαραγμένη η επιγραφή 

Ανηγέρθη η παρούσα πύλη ορισμώ της κραταιάς και αγίας ημών 

κυρίας και δεσποίνης κυράς Άννης της Παλαιολογίνης 

υπηρετήσαντος καστροφύλακος Ιωάννου Χαμαετού... 

τω ΣΩΔΞ΄ έτη ινδικτιώνι Θ΄ "

Η ερμηνεία της αποδίδεται στο ότι η πύλη κατασκευάστηκε με εντολή της αυτοκράτειρας του Βυζαντίου της Άννας της Παλαιολογίνας την εποχή που ήταν καστροφύλακας ο Ιωάννης Χαμαετός, και η χρονολογία κατασκευής της ανάγεται στα 1355-1356. Η Άννα η Παλαιολογίνα φέρεται πως εγκαταστάθηκε στη Θεσσαλονίκη μετά το τέλος του κινήματος των Ζηλωτών που είχε κυριαρχήσει στη Θεσσαλονίκη, και πως ανέλαβε τη συντήρηση και επισκευή των τειχών της πόλης.

Έτσι μετά από αιώνες απομένει πλέον αυτή η επιγραφή να υπάρχει για να θυμίζει στο σημερινό επισκέπτη όχι μόνο την έλευση μιας Αυτοκράτειρας του Βυζαντίου από τη Θεσσαλονίκη, αλλά και να αποτελεί ζωντανό δείγμα της μνήμης της πόλης.

*Πηγές -Τα τείχη: http://www.it.uom.gr/project/monuments/teixi.htm
-Ασπιώτη Λ. «Τα Κάστρα της Θεσσαλονίκης», Αφοί Κυριακίδη

Κείμης Κρυωνάς
Δημοσιεύθηκε στην Parallaxi 3/3/2013

Read more...

Η Θεσσαλονίκη, παλιά: Κάποτε στα Διονύσια

Περπατώντας στις γειτονιές της πόλης ο διαβάτης θα συναντήσει τις αναρίθμητες πολυκατοικίες και σε ορισμένες από αυτές εκτός του συνηθισμένου αριθμού της οδού στην οποία ανήκουν, θα δεί να αναγράφονται και ορισμένες παλαιές ονομασίες όπως Πτι Παλαί, Λουξεμβούργο, Μέγαρο Νέα Διονύσια, που εκ πρώτης όψης πως δε φαίνονται να ταυτίζονται με το καινούργιο κτίριο που υπάρχει εκεί. Ανεβαίνοντας την Αγίας Σοφίας από την αριστερή πλευρά βρίσκεται το «Μέγαρο Νέα Διονύσια», στη θέση του οποίου υπήρχε ένας από τους κλασσικότερους κινηματογράφους της Θεσσαλονίκης τα επωνομαζόμενα Διονύσια, που έγραψαν τη δική τους ιστορία στον χώρο της 7ης τέχνης.

Ο κινηματογράφος Διονύσια ξεκίνησε να χτίζεται στα 1925 και λίγο προτού αποπερατωθεί προκηρύχθηκε ανοιχτός διαγωνισμός στους κατοίκους της πόλης, από τους ιδιοκτήτες του, με έπαθλο το μεγάλο για την εποχή ποσόν των 1.000 δραχμών για την επιλογή του ονόματος αυτού του νέου κινηματογράφου. Τελικά επιλέχθηκε το όνομα Διονύσια, και ο κινηματογράφος εγκαινιάσθηκε στις 26 Σεπτεμβρίου 1926 με την ταινία «Η Σκλάβα της Μόδας», συνοδευόμενη από μια μικρή ορχήστρα του κινηματογράφου. Επίσης στις αξιοσημείωτες εκδηλώσεις που φιλοξενήθηκαν στους χώρους του κινηματογράφου ήταν και η ομιλία του μεγάλου ποιητή Κωστή Παλαμά στις 18 Δεκεμβρίου 1927 με το πολυπληθές κοινό που συγκέντρωσε, και αποτυπώθηκε στις αναμνήσεις του θεσσαλονικιού συγγραφέα Γεώργιου Βαφόπουλου Ενώ 3 χρόνια αργότερα στις 27 Φεβρουαρίου 1929 προβλήθηκε εκεί η πρώτη ομιλούσα ταινία «Ο Τρελός τραγουδιστής». Μετέπειτα τη δεκαετία του ’30 προβάλλονταν γερμανικές ταινίες της UFA(Universum Film AG), και κατά τα χρόνια της κατοχής επιτάχθηκε για να μετατραπεί σε SoldatenKino Victoria(Κινηματογράφος για στρατιώτες Η Νίκη), προορισμένος για τη χρήση και αναψυχή των στρατευμάτων κατοχής.

Στις λίγες σωζόμενες φωτογραφίες, εντύπωση κάνει ο ανάγλυφος διάκοσμος του κινηματογράφου όπως και οι κολώνες της πρόσοψης που τον έκαναν να θυμίζει αιγυπτιακό ναό, αλλά και οι αναφορές πως ήταν από τους μεγαλύτερους της πόλης με 2 θεωρία και χωρητικότητα 1.000 ατόμων. Επίσης ακριβώς από πάνω από τον κινηματογράφο στεγαζόταν η Λέσχη Τραπεζικών Υπαλλήλων μια από τις πιο ονομαστές της εποχής, και μετέπειτα στεγάστηκε εκεί το γυμναστήριο του Συμεών Μαυροσκούφη μια από τις μεγαλύτερες μορφές του μπάσκετ της Ελλάδας.

Ώσπου στις αρχές του 1970 ο κινηματογράφος έκλεισε για πάντα, και μερικά χρόνια αργότερα στα 1973 κατεδαφίσθηκε για να χτιστεί στη θέση του η υπάρχουσα πολυκατοικία η ονομασία της οποίας προδίδει πως κάποτε εκεί υπήρχε ένας από τους ιστορικότερους κινηματογράφους της πόλης.

Πηγές: 

-Τομανάς Κ., Οι κινηματογράφοι της παλιάς Θεσσαλονίκης, Νησίδες 1993-Αναστασιάδης Γ.-Χεκίμογλου Ε. Τσιμισκή-Αγίας-Σοφίας Η διαδρομή της μνήμης, University Studio Press 1997

Φωτογραφία Διονύσια ατο κείμενοΦωτογραφία Διονύσια αρχική

Κείμης Κρυωνάς
Δημοσιεύθηκε στην Parallaxi 24/2/2013

Read more...

Η Θεσσαλονίκη παλιά: Το πιο παλιό κλειστό γήπεδο της πόλης

Εκτός από μια πόλη με πλούσια ιστορία, η Θεσσαλονίκη έχει να επιδείξει και μια μεγάλη παράδοση στον αθλητισμό, και ειδικότερα στον τομέα του μπάσκετ που έφερε τις ομάδες της στα μεγαλύτερα σαλόνια των Ευρωπαϊκών διοργανώσεων, και οδήγησε στην κατάκτηση τίτλων που κατέστησαν την πόλη γνωστή σ’ολόκληρη την Ευρώπη. Άλλωστε ο ορισμός της μπασκετομάνας δε δόθηκε τυχαία σε μια πόλη που ανέδειξε αλλά και φιλοξένησε τους μεγαλύτερους αστέρες του αθλήματος που πέρασαν ποτέ από την Ελλάδα.
Η ανάπτυξη του μπάσκετ σαν άθλημα, επιταχύνθηκε ιδιαίτερα μετά και την κατάκτηση του Ευρωπαϊκού Πρωταθλήματος Μπάσκετ ‘87, όπως και μια σειρά από επενδύσεων στον τομέα του αθλητισμού προίκισαν την πόλη με αναρίθμητες αθλητικές εγκαταστάσεις, και πάμπολλα κλειστά γήπεδα μπάσκετ τα οποία φιλοξενούν πολλές ομάδες της πόλης.
Μερικές δεκαετίες νωρίτερα, τα σύγχρονα γήπεδα μπάσκετ που γνωρίζουμε τώρα θα θεωρούνταν πολυτέλειες ή εξωπραγματικά όνειρα, ιδιαίτερα σε μια πόλη ταλανισμένη από πολέμους και με σημαντικές στερήσεις σε βασικές υποδομές. Όμως σε τέτοιες εποχές και στις αρχές της δεκαετίας του 20 η Χ.Α.Ν.Θ. ήρθε να διοργανώσει κατ'αρχάς μορφή που το γνωρίζουμε σήμερα.
Τα πρώτα παιχνίδια μπάσκετ διεξαγόντουσαν σε ανοιχτά γήπεδα, καθώς δεν υπήρχαν ούτε οι κατάλληλες εγκαταστάσεις την εποχή εκείνη αλλά ούτε τα χρήματα για να χτιστούν κλειστά. Με το πιο σύγχρονο γήπεδο μπάσκετ να θεωρείται το ανοιχτό γήπεδο μπάσκετ της ΧΑΝΘ δίπλα στο κτίριο της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών που ολοκληρώθηκε το 1958 και φιλοξενούσε 3.000 θεατές, προτού κατεδαφιστεί για να κτιστεί το καινούργιο υπερσύγχρονο γήπεδο στη θέση του. Εκτός των διάφορων ανοιχτών αθλητικών εγκαταστάσεων που υπήρχαν την εποχή αυτή πίσω από το κεντρικό κτίριο της Χ.Α.Ν.Θ., υπήρχε και μέσα στο κτίριο το μοναδικό για την εποχή του κλειστό γήπεδο μπάσκετ-γυμναστηρίου, που ήρθε να καλύψει τις ανάγκες των καθημερινών προπονήσεων των ομάδων της εποχής, όπως επίσης και να φιλοξενήσει αγώνες μπάσκετ. Χαρακτηριστικά το Αλεξάνδρειο Μέλαθρο (Παλαί ντε Σπόρ) που εγκαινιάσθηκε το 1966 αποτελούσε το μεγαλύτερο κλειστό γήπεδο όχι μόνο της Θεσσαλονίκης αλλά και όλης της Ελλάδος, ενώ το αντίστοιχο κλειστό γήπεδο της Αθήνας «Ο Τάφος του Ινδού» κάτω από τις κερκίδες του σταδίου της Λεωφόρου Αλεξάνδρας του Παναθηναϊκού εγκαινιάσθηκε το 1961.
Μετά την κατεδάφιση του ιστορικού για τον μπασκετόφιλο κόσμο της Θεσσαλονίκης ανοιχτού γηπέδου μπάσκετ, στη Χ.Α.Ν.Θ. υπάρχουν το κλειστό σύγχρονο γήπεδο μπάσκετ, καθώς και το παλαιό κλειστό που χρησιμοποιείται μέχρι σήμερα και αποτελεί έτσι ένα ζωντανό κομμάτι της αθλητικής ιστορίας της Θεσσαλονίκης.

 *Πηγή: Χριστιανική Αδελφότητα Νέων Θεσσαλονίκης, 1921-2006, Κέντρο Ιστορίας Θεσσαλονίκης
**Αλεξάνδρειο Μέλαθρο

***Κλειστό Γυμναστήριο Λεωφόρου Αλεξάνδρας

Κείμης Κρυωνάς
Δημοσιεύθηκε στην Parallaxi 17/2/2013

Read more...

Η Θεσσαλονίκη παλιά: Ο Σουλεϊμαν της Ροτόντας

Η Ροτόντα αποτελεί ένα από τα πιο γνωστά μνημεία της Θεσσαλονίκης, και σ’αυτήν θα βρεί κανείς αποτυπωμένες τις διαφορετικές ιστορικές περιόδους της πόλης, τόσο εντός όσο και εκτός του κτιρίου Αρχικά κτίστηκε από τον Καίσαρα Γαλέριο γύρω στα 306 μ.Χ, κατά μια εκδοχή για να χρησιμοποιηθεί ως μαυσωλείου του ιδίου του αυτοκράτορα, και κατά μια άλλη ως ναός του Δία ή του Κάβειρου. Αποτελούσε τμήμα του ευρύτερου κτιριακού συγκροτήματος που ξεκινούσε από τα Ανάκτορα του Γαλερίου( περιοχή πλατείας Ναβαρίνου) και μέσω οδού που διερχόταν κάτω από την Αψίδα του Γαλερίου(Καμάρα) που έφθανε μέχρι τη Ροτόντα.
Μετέπειτα κατά την παλαιοχριστιανική περίοδο η Ροτόντα μετατράπηκε σε εκκλησία μάλλον αφιερωμένη στους Ασωμάτους ή Αρχαγγέλους με την προσθήκη στο αρχικό κυκλικό κτίριο αναγκαίων επεκτάσεων ώστε να πληρεί τις λατρευτικές ανάγκες μιας εκκλησίας. Ενώ η μετέπειτα ονομασία της ως εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου φέρεται να προήλθε από τη μικρή εκκλησία που βρισκόταν έναντι της εισόδου, και στην οποία μεταφέρθηκαν κειμήλια και εικόνες όταν αυτή μετατράπηκε σε τζαμί.
Κοντά στην περιοχή της Ροτόντας υπήρχε και η Πύλη των Ασωμάτων στο τμήμα των Ανατολικών Τειχών της πόλης, από την οποία εισέβαλλαν στην πόλη οι Νορμανδοί το 1185. Μάλιστα ο ναός λειτούργησε και ως μητρόπολη της Θεσσαλονίκης, καθώς η προηγούμενη Μητρόπολη Θεσσαλονίκης που ήταν η Αγία Σοφία είχε μετατραπεί σε τζαμί.
Στα 1590/1 η τότε Μητρόπολη Θεσσαλονίκης μετατράπηκε σε τζαμί από τον Σεΐχη Σουλεϊμάν Χορτατζή Εφέντη και επάνω από την είσοδο της Ροτόντας υπάρχει αναμνηστική επιγραφή της μετατροπής αυτής «Για την κατάληψη αυτού(του τζαμιού) μόχθησε και κόπιασε ο Σεϊχης Χορτατζή. Αυτός ο αρχαίος ναός πραγματικά έγινε τόπος λατρείας του ισλαμικού λαού. Με το σπαθί του στο τέμενος αυτό έγινε Ιμάμης Αρχηγός». Έτσι ο επισκέπτης που θα περιηγηθεί στον περίβολο της Ροτόντας θα συναντήσει εκτός του χαρακτηριστικού μιναρέ, και μια μικρή εσώκλειστη αυλή στο βόρειο τμήμα της Ροτόντας όπου υφίστανται δύο μακρόστενους τάφους, ο ένας σε υψηλότερο επίπεδο από τον άλλον. Αυτή η μικρή αυλή ξεχωρίζει από τον περίβολο καθώς περικλείεται από καγκελόφρακτη μεσοτοιχία, και στην είσοδο υπάρχει μαρμάρινη επιγραφή που αποτελείται από 6 δίστιχα χωρίς χρονολογία, και της οποίας το τελευταίο δίστιχο αναφέρει «Υψηλές οι αρετές του τάφου του Χορτατζή Εφέντη, του ομοίου με παράδεισο». Στον ένα από τους δύο τάφους είναι θαμμένος ο Σεϊχης Σουλεϊμαν Χορτατζή Εφέντης, και όσον αφορά τον δεύτερο τάφο δεν είναι ξεκάθαρο ποιος είναι θαμμένος εκεί και ο χώρος θεωρείται ότι παλιότερα αποτελούσε τόπο προσκυνήματος.
Η Ροτόντα σήμερα αποτελεί ένα από τα πιο πολυεπισκεπτόμενα μνημεία της Θεσσαλονίκης και είναι καταχωρημένη στα Μνημεία Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της ΟΥΝΕΣΚΟ, και για τον επισκέπτη προσφέρει τη δυνατότητα να ανακαλύψει ίχνη από τις διαφορετικές ιστορικές περιόδους της Θεσσαλονίκης.

Πηγές:
1.Ροτόντα, Θεσσαλονίκη
2.Μητροπολίτου Λαγκαδά (τ.Πρωτοσύγγελου Ι.Μ. Θεσσαλονίκης), Ιωάννου Χ.Τασσιά, Ο Άγιος Γεώργιος-Ροτόντα
3.Δημητριάδη Β., Τοπογραφία της Θεσσαλονίκης κατά τη εποχή της Τουρκοκρατίας 1430-1912, Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών

Κείμης Κρυωνάς
Δημοσιεύθηκε στην Parallaxi 10/2/2013

Read more...

Η Θεσσαλονίκη παλιά: Ο Τάφος στην Παπαναστασίου

Στη Θεσσαλονίκη δύσκολα θα συναντήσει κανείς κατάλοιπα της ελληνιστικής περιόδου της πόλης καθώς στην πάροδο του χρόνου, και της εκτεταμένης ανοικοδόμησης επικαλύφθηκαν πολλά ιστορικά σημεία της πόλης.
Ένα από τα εναπομείναντα σημάδια της περιόδου αυτής βρίσκεται σε ένα μικρό πάρκο, απέναντι από το κτίριο που στεγάζει το κτίριο του Ιστορικού Αρχείου Μακεδονίας (Αλ.Παπαναστασίου 21) και που οι παλαιότεροι θα το θυμούνται ως μαιευτήριο καθώς στέγαζε μαιευτική κλινική. Εκεί πέρα τρυγιρισμένος από ένα σιδερένιο φράκτη βρίσκεται ένας μακεδονικός τάφος, και η ιδιαιτερότητα του είναι πως αποτελεί έναν ανοιχτό αρχαιολογικό χώρο, χωρίς να στεγάζεται είτε σε κάποιο μουσείο είτε να βρίσκεται καλυμμένος μέσα σε κάποιο κτίριο.
Στο σημείο που βρίσκεται, ακριβώς από πάνω του ήταν χτισμένη η κατοικία του τελευταίου Οθωμανού Διοικητή της Θεσσαλονίκης Χασαν Ταχσιν Πασα, και όταν μετά από χρόνια κατεδαφίσθηκε το κτίριο αποκαλύφθηκε στα θεμέλια η ύπαρξη του τάφου. Μάλιστα ο τάφος ερευνήθηκε από τη Γαλλική Αρχαιολογική Αποστολή που βρισκόταν με τις συμμαχικές δυνάμεις κατά τη διάρκεια του Α’Παγκοσμίου Πολέμου, και μετά το πέρας των ερευνών ο τάφος καλύφθηκε από χώμα και ξεχάστηκε.
Ώσπου στα 1940 εργάτες που έσκαβαν στην περιοχή για να κατασκευάσουν αντιαεροπορικό καταφύγιο τον ξαναέφεραν στην επιφάνεια, και μετά από αρχαιολογική έρευνα να ξανακαλυφθεί μετά από λίγο διάστημα. Μετά από δυο δεκαετίες ο τάφος ξαναήρθε και πάλι στην επιφάνεια, ώσπου στη δεκαετία του 80 κατέστη δυνατή η συντήρηση και αξιοποίηση του. Ο αρχαιολογικός αυτός χώρος θα γίνει γνωστός με το προσωνύμιο ως ο Τάφος του Μαιευτηρίου, λόγω της κοντινής απόστασης με το πάλαι ποτέ Δημόσιο Μαιευτήριο της Θεσσαλονίκης.
Ο τάφος χρονολογείται στα τέλη του 3ου αιώνα π.χ. και η χρονολόγηση του κατέστη δυνατή από ένα πλινθόκτιστο περιτείχισμα που βρέθηκε πίσω από τον τάφο και χρησιμοποιήθηκε για την καύση των νεκρών, σε συνδυασμό με την ανακάλυψη και άλλων ευρημάτων κατά την αρχαιολογική ανασκαφή του 1940-1941. Επίσης ο τάφος βρέθηκε χωρίς ιδιαίτερα κτερίσματα καθώς φέρεται να είχε συληθεί λίγο διάστημα μετά την κατασκευή του.
Η καμαροσκεπής μορφή του χαρακτηρίζεται από τη δωρική πρόσοψη με αέτωμα χωρίς διάκοσμο, και στο εσωτερικό του από την ύπαρξη χτιστής κλίνης στη δεξιά μεριά του θαλάμου, ενώ τμήμα μιας δεύτερης κλίνης, φέρεται να βρίσκεται στο Μουσείο του Λούβρου, και να μεταφέρθηκε εκεί από τους Γάλλους Αρχαιολόγους. Μετά την ενταφίαση του νεκρού ο τάφος καλύπτονταν από τόνους χώμα, και η επικάλυψη προσομοίαζε με κωνικό τύμβο, ενώ σήμερα ο επισκέπτης μπορεί να δεί τον τάφο στο επίπεδο που αρχικά ήταν.

 *Πηγή: Τσιμπίδου Μαρία-Αυλωνίτη, Μνημεία Αιωνιότητας οι Μακεδονικοί Τάφοι στην Περιοχή της Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονικέων Πόλις τεύχος 9ο Δεκέμβριος 2002 
**Το σπίτι πάνω από τον Μακεδονικό Τάφο  
***Ο αρχιστράτηγος που παρέδωσε τη Θεσσαλονίκη στα ελληνικά στρατεύματα

Κείμης Κρυωνάς
Δημοσιεύθηκε στην Parallaxi 3/2/2013

Read more...