Η Θεσσαλονίκη παλιά: Στην Κρύπτη του Μακεδονικού Αγώνα

Ένας από τους ιστορικούς χώρους της πόλης αποτελεί και το οικοδομικό τετράγωνο στο οποίο βρίσκονται ο Μητροπολιτικός ναός Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, και το Μουσείο Μακεδονικό Αγώνα τα οποία διασώθηκαν της καταστρεπτικής πυρκαγιάς του 1917. Τα κτίρια χτίστηκαν σε σχέδια του διάσημου αρχιτέκτονα Έρνεστ Τσίλερ, και στη θέση του σημερινού Μητροπολιτικού Μεγάρου, υπήρχε παλιότερα ένα αντίστοιχο μικρότερο Μέγαρο -έργο και αυτό του Τσίλερ- το οποίο όμως κατεδαφίσθηκε στα 1963.

Το τετράγωνο αυτό αποτελούσε κατά την περίοδο του Μακεδονικού Αγώνα(1904-1908) ένα ιδιότυπο επίκεντρο, καθώς εκτός των κτιρίων της Ελληνορθόδοξης Εκκλησίας και του Γενικού Ελληνικού Προξενείου Θεσσαλονίκης, στα έγκατα της Μητρόπολης Θεσσαλονίκης υπήρχε μια μυστική κρύπτη η οποία διασώζεται εως σήμερα. Αυτή χρησιμοποιόταν ως χώρος συνεδριάσεων, φιλοξενίας αγωνιστών, αλλά και σαν αποθηκευτικός χώρος εφοδίων και πυρομαχικών που μεταφέρονταν μέσω πάμπολλων κινδύνων εκεί.

Έναρξη εργασιών αποκατάστασεως της Κρύπτης

Η κρύπτη βρίσκεται σε βάθος 3,5 μέτρων κάτω από το Ιερό Βήμα του Μητροπολιτικού Ναού, και κατά την εποχή που κατασκευάσθηκε επικοινωνούσε με μυστικές υπόγειες διόδους τόσο με το τότε Μητροπολιτικό Μέγαρο όσο και με το Ελληνικό Προξενείο, ενώ η πρόσβαση από το ναό γινόταν εφικτή μέσω καταπακτής στο χώρο του Ιερού, απ την οποίαν οι μυημένοι κατέβαιναν στο εσωτερικό της χρησιμοποιώντας μια κρεμαστή σκάλα. Μάλιστα ο χώρος δε διέθετε κανένα φεγγίτη, και ο εξαερισμός γινόταν με ένα ιδιότυπο σύστημα από πήλινους αγωγούς για τον εξαερισμό του χώρου.

Το έργο κατασκευάστηκε με κάθε μυστικότητα, και κυριολεκτικά κάτω από τη μύτη των οθωμανικών αρχών αφού στην περιοχή υπήρχε αστυνομικό τμήμα, ενώ η ύπαρξη της κρύπτης ήταν γνωστή σε ελάχιστα μυημένα άτομα, καθώς οι κίνδυνοι της εποχής ήταν μεγάλοι και η περιοχή τελούσε υπό παρακολούθηση.

Μάλιστα η ύπαρξη της κρύπτης παρέμεινε ευρέως άγνωστη, αφού ακόμα και η Πηνελόπη Δέλτα στα Μυστικά του Βάλτου, αναφερόταν μόνο σε συναντήσεις Μακεδονομάχων, που περνούσαν απ’ την αυλή της Μητρόπολης στο Ελληνικό Προξενείο μέσω της πόρτας που χώριζε τον μεταξύ τους αύλιο χώρο.

Ώσπου επτά δεκαετίες μετά τη λήξη του Μακεδονικού Αγώνα, ο σεισμός που έπληξε τη Θεσσαλονίκη, αποκάλυψε το μυστικό που υπήρχε κάτω από τη Μητρόπολη, όταν σε εργασίες αποκατάστασης ζημιών τον Μάρτιο του 1979 αποκαλύφθηκε η είσοδος της κρύπτης από το Ιερό του ναού.

Τότε αποφασίστηκε η κρύπτη να επισκευασθεί και να αποτελέσει μουσειακό χώρο, ο οποίος και εγκαινιάσθηκε στις 29/5/1982, και σήμερα στους χώρους της κρύπτης φιλοξενούνται κειμήλια του Μακεδονικού Αγώνα, φωτογραφικό υλικό όπως και τα λείψανα Μητροπολιτών, ενώ για τους επισκέπτες διανοίχθηκε είσοδος επί της οδού Μητροπόλεως.

 Ο Δήμαρχος Θεσσαλονίκης Μιχάλης Παπαδόπουλος κατεβαίνοντας 

στην κρύπτη του μακεδονικού αγώνα, 

έκπληκτος θαυμάζει το εσωτερικό μεγαλείο της κρύπτης

*Πηγές ασπρομαύρων φωτογραφιών (από το βιβλίο) Πρωτοπρεσβύτερου Θεολόγου Σερενίδη Γρηγορίου, Η Κρύπτη του Μακεδονικού Αγώνα (Ξενάγηση), Θεσσαλονίκη 2005

Κείμης Κρυωνάς
Δημοσιεύθηκε στην Parallaxi 27/1/2013

Read more...

Η Θεσσαλονίκη παλιά: Τόπος εγκλήματος

Σε μερικές εβδομάδες συμπληρώνονται 100 χρόνια από τη δολοφονία του Βασιλιά Γεωργίου Α’ που έλαβε χώρα στη Θεσσαλονίκη, στις 5 Μαρτίου 1913 (παλιό ημερολόγιο) και συγκλόνισε τόσο το πανελλήνιο όσο και την παγκόσμια κοινή γνώμη της εποχής.
Την ημέρα εκείνη ο Γεώργιος ο Α’ επέστρεφε στην έπαυλη Χατζηλαζάρου όπου διέμενε μετά από επίσκεψη εθιμοτυπίας σε γερμανικό πολεμικό που βρισκόταν στο λιμάνι, συνοδευόμενος μόνο από τον υπασπιστή του Φραγκούδη. Ο ίδιος είχε εγκατασταθεί στη Θεσσαλονίκη από την ημέρα της εισόδου των Ελληνικών στρατευμάτων ώστε να επισημοποιηθεί η Ελληνική παρουσία, καθώς οι μάχες ακόμα εξελίσσονταν στα μέτωπα του Α’Βαλκανικού Πολέμου, και το χάσμα μεταξύ των τότε συμμάχων εντεινόταν για τη διανομή των εδαφών.

Στη συμβολή των σημερινών οδών Βασ.Όλγας-Αγ.Τριάδος ένας άγνωστος τον προσέγγισε από πίσω και τον πυροβόλησε στην πλάτη. Στο κομφούζιο που επακολούθησε ο τραυματισμένος βασιλιάς μεταφέρθηκε στο ιατρείο του Παπάφειου Ορφανοτροφείου ενώ ο δολοφόνος συνελήφθηκε από παρακείμενους άνδρες της Κρητικής Χωροφυλακής. Στο ιατρείο διαγνώσθηκε ο θάνατος του, ενώ ο δράστης Αλέξανδρος Σχινάς μεταφέρθηκε σε κοντινό αστυνομικό τμήμα Τα κίνητρα του δολοφόνου δεν έγιναν ποτέ γνωστά, καθώς φέρεται να αυτοκτόνησε μετά από μήνες πηδώντας από τον 2ο όροφο του κτιρίου όπου κρατείτο. Ενώ οι θεωρίες ποικίλλουν είτε αν έδρασε μόνος του, είτε αν ήταν πιόνι ενός οργανωμένου σχεδίου, και οι φάκελοι των ανακρίσεων καταστράφησαν ολοσχερώς μετά από 2 χρόνια κατά τη μεταφορά τους σε «ατύχημα».
Μερικά χρόνια νωρίτερα ο Γεώργιος Α’, είχε γλυτώσει από άλλη απόπειρα δολοφονίας όταν στις 14/2/1898 ενώ επέστρεφε από το Παλαιό Φάληρο, η άμαξα που επενέβαινε δέχθηκε τα πυρά 2 ανδρών. Από την ενέδρα ο ίδιος διέφυγε αλώβητος, ένας συνεπιβάτης τραυματίστηκε, ενώ οι 2 δράστες συνελήφθησαν και μετά από δίκη εκτέλεστηκαν.
Όμως στις 5 Μαρτίου 1913, θα γραφόταν ο επίλογος της ζωής του, που η μοίρα τον έφερε στα 1863 ως νεαρό πρίγκιπα Χριστιανό-Γουλιέλμο-Φερδινάνδο-Αδόλφο-Γεώργιο της μακρινής Δανίας να αναλάβει τα ηνία του μικρού βασιλείου της Ελλάδας μετά την έξωση του Όθωνα, και να αποτελέσει έτσι τον μακροβιότερο βασιλιά της Ελλάδας για μισό αιώνα.
Σήμερα στο μικρό πάρκο στη γωνία Βασ.Όλγας-Αγ.Τριάδος βρίσκεται η προτομή του Γεωργίου του Α’, μαζί με μια αναθηματική πλάκα που σηματοδοτεί εκτός της ημερομηνίας δολοφονίας το τέλος της περιόδου της ιδιότυπης βασιλείας του στη Θεσσαλονίκη. Επίσης η δολοφονία του, θα άνοιγε ένα σκοτεινό κεφάλαιο στην ιστορία της Θεσσαλονίκης, με πολιτικές δολοφονίες που θα συγκλόνιζαν την πόλη κατά τη διάρκεια του 20ου αιώνα.

Κείμης Κρυωνάς
Δημοσιεύθηκε στην Parallaxi 20/1/2013

Read more...

Η Θεσσαλονίκη, παλιά: Ένα ξεχωριστό μνημείο

 

Περπατώντας στο αναπλασμένο κομμάτι της Νέας Παραλίας θα συναντήσει κανείς πάρκα, αθλητικούς χώρους σε μια περιοχή προορισμένη για τον περίπατο και τη ξεκούραση των Θεσσαλονικέων. Κατά μήκος όμως της Νέας Παραλίας ο περιπατητής θα συναντήσει και ορισμένα μνημεία τα οποία ίσως δε προσελκύουν την προσοχή με την πρώτη ματιά

Ένα από αυτά βρίσκεται λίγο πιο κάτω από τους Ναυτικούς Ομίλους, και σε έναν ιδιότυπο αυλόγυρο με τρείς εισόδους, βρίσκεται μια κορεάτικη παγόδα που οριοθετείται από 4 αναθηματικές στήλες. Πλησιάζοντας κοντά, θα διαπιστώσει πως υπάρχουν περίτεχνα σκαλισμένες αναπαραστάσεις δράκων, δεκαεξάκτινου αστεριού, λιονταριού όπως και άλλων σημαδιών Κορεάτικης τεχνοτροπίας.

Το μνημείο αυτό αποτελεί φόρο τιμής στους πεσόντες του Ελληνικού Εκστρατευκού Σώματος Κορέας(ΕΚΣΕ) που συμμετείχε στον πόλεμο της Κορέας(1950-1953), που αποτέλεσε μια από τις σημαντικότερες αντιπαραθέσεις κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου.

Μετά τη συνθήκη της Γιάλτας η Κορεατική χερσόνησος διαιρέθηκε στη Λαϊκή Δημοκρατία της Κορέας(Β.Κορέα) και τη Δημοκρατία της Κορέας(Ν.Κορέα) Στις 25/6/1950, δυνάμεις της Β.Κορέας εισέβαλλαν αιφνιδιαστικά και έφθασαν μέχρι την κατάληψη της πρωτεύουσας της Ν.Κορέας Σεούλ. Σαν αποτέλεσμα ο Ο.Η.Ε. θα αποφασίσει την αποστολή δυνάμεων στην περιοχή και θα συγκροτηθεί μια πολυεθνική δύναμη στην οποία θα συμμετάσχουν στρατεύματα από Η.Π.Α, Βρετανία, Γαλλία, Ελλάδα, Βέλγιο, Λουξεμβούργο,Ολλανδία, Αυστραλία, Καναδά, Κολομβία, Αιθιοπία, Ν.Ζηλανδία, Φιλιππίνες, Ν.Αφρική,Ταϊλάνδη,Τουρκία, Αξίζει να σημειωθεί πως θα είναι η πρώτη φορά που Ελληνικά και Τουρκικά στρατεύματα θα βρεθούν να πολεμούν για τον ίδιο σκοπό.

Οι μάχες διεξήχθησαν σε αντίξοες συνθήκες, σε μεγάλες περιόδους βροχοπτώσεων πολικών θερμοκρασιών, και σε δύσκολης μορφολογίας εδάφη που δυσκόλεψαν ιδιαίτερα τα στρατεύματα. Η σφοδρότητα των εχθροπραξιών ήταν έντονη, καθώς ενεπλάκησαν ακόμα και στρατεύματα από την Κίνα, αλλά και Ρώσοι πιλότοι που μυστικά επανδρώσαν Βορειοκορεατικά Μίγκ, καθιστώντας μια τοπική σύρραξη σε μια άτυπη αναμέτρηση των υπερδυνάμεων του Ψυχρού Πολέμου.

Τα Ελληνικό εκστρατευτικό σώμα θα συμμετάσχει με δύναμη ενός Τάγματος 1.000 ανδρών και ενός σμήνους αεροπλάνων(με 7 μεταφορικά C-47 Dakota), που θα εμπλακούν σε μερικές από τις σημαντικότερες μάχες του πολέμου, μέχρι το 1955 οπότε και θα αποχωρήσουν από την Κορεατική χερσόνησο. Μάλιστα η συνεισφορά τους θα επιβραβευθεί από τις Κυβερνήσεις των Η.Π.Α. και της Ν.Κορέας, και σήμερα υπάρχει μνημείο πεσόντων κοντά στη Σεούλ. Για 186 όμως άνδρες του Εκστρατευτικού σώματος τα πεδία της Κορέας θα αποτελέσουν τον τελικό τους προορισμό, και σήμερα -εκτός ενός αναλόγου μνημείου στο Δήμο Παπάγου-, μνημονεύονται με αυτό το ιδιαίτερο μνημείο στην Ν.Παραλία Θεσσαλονίκης.

Το Ελληνικό Εκστρατευτικό Σώμα στην Κορέα

 Έλληνες στρατιώτες στο φυλάκιο Harry

Κείμης Κρυωνάς
Δημοσιεύθηκε στην Parallaxi 13/1/2013

Read more...