Η Θεσσαλονίκη, παλιά: Η διαδρομή ενός αγάλματος

Μια από τις πολυσύχναστες πλατείες της Θεσσαλονίκης είναι η πλατεία Δημοκρατίας που βρίσκεται στη δυτική είσοδο του Δήμου Θεσσαλονίκης, και στους περισσότερους είναι γνωστή ως Πλατεία Βαρδαρίου.

Βέβαια η συγκεκριμένη πλατεία και ιδιαίτερα με τα έργα του μετρό, κάθε άλλο παρά σαν μια σύγχρονη πλατεία μοιάζει. Η διαμόρφωση της στηρίζεται σε ένα σύμπλεγμα νησίδων που χωρίζουν την πολυσύχναστη οδό Εγνατία, και η σημερινή της όψη θα μπορούσε κάλλιστα να χαρακτηριστεί ως υποβαθμισμένη. Καθιστώντας αναγκαία την ανάπλαση της μετά την ολοκλήρωση των έργων του Μετρό, και την ανάδειξη της ως μιας ακόμα μεγάλης πλατείας της Θεσσαλονίκης.

Στη μια πλευρά της πλατείας Δημοκρατίας ανάμεσα στα εργοτάξια του Μετρό, και κάτω από μερικά ψηλά δέντρα βρίσκεται ένα μαρμάρινο άγαλμα έφιππου αξιωματικού του στρατού, που είναι τοποθετημένο σε ένα ιδιαίτερα υψηλό βάθρο. Πλησιάζοντας ο περαστικός θα διαπιστώσει πως είναι ο ανδριάντας του Αρχιστράτηγου του Ελληνικού Στρατού κατά τη διάρκεια των Βαλκανικών Πολέμων, και μετέπειτα βασιλιά της Ελλάδας, Κωνσταντίνου.

Πολλοί θα νομίζουν πως εκεί ήταν η αρχική θέση του αγάλματος, όμως στην πραγματικότητα το συγκεκριμένο άγαλμα έχει μετακινηθεί συνολικά τρείς φορές, μέχρι να καταλήξει στη σημερινή του θέση. Ανατρέχοντας σε παλιές καρτ-ποστάλ της Θεσσαλονίκης, θα διαπιστώσει κανείς πως το άγαλμα είχε αρχικά τοποθετηθεί τη δεκαετία ’30 στο πάρκο της ΧΑΝΘ και συγκεκριμένα στο διάδρομο που παλαιότερα ήταν τα αναψυκτήρια πίσω από το Θέατρο Κήπου, και σχεδόν δίπλα στο σημερινό συντριβάνι. Εκείνη την εποχή, το άγαλμα του βασιλιά Κωνσταντίνου  κινούσε το ενδιαφέρον των επισκεπτών της περιοχής για τη λήψη φωτογραφικών ενθυμίων, απόδειξη ότι και γύρω από το άγαλμα συγκεντρωνόντουσαν πλανόδιοι φωτογράφοι.

Στα τέλη της δεκαετίας του ‘50 ο Δήμος Θεσσαλονίκης αποφασίζει τη μετακίνηση του αγάλματος, και τη μετεγκατάσταση του για δεύτερη φορά στην τότε πλατεία Βαρδαρίου (σήμερα Δημοκρατίας), η οποία ήταν διαμορφωμένη σε μια μακρόστενη πλατεία στο μέσον της οποίας θα τοποθετηθεί το άγαλμα. Με την πάροδο του χρόνου η νέα αυτή πλατεία δεν διευκόλυνε την ολοένα και αυξανόμενη κυκλοφορία των αυτοκινήτων, και έτσι θα γίνει νέα διαμόρφωσή της με τη διάνοιξη των δύο ρευμάτων κυκλοφορίας της οδού Εγνατία, όπως είναι και σήμερα.

Το άγαλμα για τρίτη και τελευταία φορά θα μετακινηθεί στα τέλη της δεκαετίας του 60 από το μέσον της πρώην μεγάλης πλατείας, στη νησίδα που βρίσκεται η σημερινή του θέση. Κατά σύμπτωση, οι τρείς μετεγκαταστάσεις του αγάλματος εναρμονίζονται με τις τρείς μετονομασίες της πλατείας Δημοκρατίας που είναι η τρίτη κατά σειρά, από πλατεία Βαρδαρίου που ήταν η πρώτη, σε πλατεία Μεταξά ως τη σημερινή της ονομασία.

Φωτογραφίες Vangelis Kavala, Lino Ventura/Άγνωστη Θεσσαλονίκη

Κείμης Κρυωνάς
Δημοσιεύθηκε στην Parallaxi 15/10/2012